Global İşler+ 2023/20
Global İşler+ 2023/20
🇺🇸ABD & Yapay Zekâ, 🌎G7 dijital gündemi, 🗳️Seçimler & Yalan Haber, 🤓Gençlerin Derdi Ne?
No.124 — 2023/20
Merhaba! Ben Ussal Şahbaz. Her Perşembe sabahı e-posta kutunuza gelen Global İşler+ bülteninde teknoloji, toplum, politika kesişiminde dünyada olup bitenlerin Türkiye’ye yansımalarını tartışıyorum.
Bu hafta aramıza katılan 40 okurumuza hoşgeldiniz diyoruz!
İlk dosyamız Çin ve Avrupa Birliği ile başlayan yapay zekâ düzenlemelerinin devamı. Sonra Japonya’daki G7 zirvesine uzanacağız. Ardından seçim sürecinde dezenformasyon ile ilgili, konunun Türkiye’deki en önemli uzmanlarından biriyle, podcast sohbetim var. Bültenimizi, 19 Mayıs’ta gençlerin dertlerini tartıştığım yazımla bitiriyoruz. Keyifli okumalar!
ABD ve yapay zekâ regülasyonları
📤 Haftanın Dosyası
Dünyada yapay zekâ düzenlemeleriyle ilgili tefrikamızı ABD ile bitiriyoruz. Çin ve Avrupa Birliği’nin aksine, ABD’de henüz zorunluluklar getiren federal bir düzenleme yok. O yüzden üzerinde çalışılan taslaklardan bahsedeceğiz.
Ama önce geçen hafta ABD Kongresi’nde yapılan ve yapay zekâ alanında girişimci ve kanaat önderlerinin Kongre üyelerinin sorularına cevap verdiği toplantıyla başlayalım. Bu tip toplantılar yasama görevi yapanların yeni teknolojileri anlaması açısından faydalı oluyor. Toplantının ardından Daron Acemoglu değerlendirmelerini bir tvitsel ile açıkladı:
Kongre’de bu toplantının yapılmasının nedeni ChatGPT ile ortaya çıkan üretici yapay zekâ teknolojisinin hızlı gelişiminin getirdiği panik. Yapay zekâ üzerine yaptığı çalışmalarla bilinen düşünce kuruluşu AI Now Enstitüsü’nden Sarah Myers West değişen tutumu şöyle açıklıyor:
“Son on yıldaki tecrübemize dayanarak yumuşak bir regülasyon anlayışının yeterli olmayacağı ortada, yasal olarak infaz edilebilir yasalara ihtiyacımız var”
Nitekim ABD yönetimi de son bir yıl içerisinde bu konuda üç önemli belge yayınladı:
Blueprint for an AI Bill of Rights, Beyaz Saray, Ekim 2022
Strengthening and Democratizing the U.S. Artificial Intelligence
Innovation Ecosystem, National Artificial Intelligence Research Resource Task Force, Ocak 2023
AI Risk Management Framework, National Institute of Standards and Technology, Ocak 2023
Nisan ayında Demokrat Parti Senatörü Chuck Schumer’in liderliğinde Kongre’de bir yasa tasarısı hazırlamak üzere inisiyatif alınmış durumda. Schumer’in üzerinde çalıştığı yasa taslağının esnek bir yapıya sahip olacağı, yapay zekâ alanındaki çalışmaların önünü tıkamayacağı belirtiliyor. Aynı zamanda kamuya açık hale gelmeden veya bir güncelleme yapılmadan önce yapay zekâ teknolojisinin bağımsız uzmanlarca gözden geçirilmesi ve test edilmesi ardından sonuçların kullanıcılar ile paylaşılması, üzerinde çalışılan taslağın ana prensiplerinden biri olabilir. Bir bakıma ilaç izinlerine benzer bu süreçlerden daha önce bültenimizde bahsetmiştik.
Üzerinde çalışılan yasada “Kim”, “Nerede”, “Nasıl” ve “Koruma” şeklinde dört ana bariyerin yer alması planlanıyor. İlk üç bariyerin, kullanıcıyı bilgilendirirken aynı zamanda devlete bu teknolojiyi regüle etmek için gerekli veriyi sağlaması hedeflenirken bu sayede oluşması muhtemel zararın azaltılması amaçlanıyor.
Şunu da unutmayalım: Yapay zekâ teknolojisinin yaratıcısı Google, Microsoft gibi dijital kodamanlara ev sahipliği yapan ABD’de bu konuda atılacak adımlar bu şirketlerin lobi çalışmalarından da bir şekilde etkilenecektir.
G7 Dijital Gündemi
🗞 Haftanın Haberi
G7 zirvesi, 19-21 Mayıs tarihlerinde Japonya’da Başbakan Fumiyo Kişida’nın memleketi olan Hiroşima’da gerçekleşti. Daha önce bültenimizde G20 zirvelerini de takip etmiştik. Son zamanlarda Ukrayna-Rusya Savaşı ve Çin-ABD gerilimi ile G20 gündemi gittikçe anlamsızlaşıyor. G7 ise küresel konularda, nispeten homojen bir grup olarak, daha hızlı karar alabiliyor.
G7 ülkeleri: Almanya, Amerika Birleşik Devletleri, Birleşik Krallık, İtalya, Fransa, Japonya ve Kanada (Avrupa Birliği de G7 içinde kurumsal olarak temsil ediliyor.)
Ne yazık ki, teknoloji politikalarına dair dünya standartları içinde olmadığımız bir platformda şekilleniyor.
Hiroşima’daki G7 Zirvesi’nde geçen ay üye ülkelerin teknoloji bakanlarının aldıkları kararlar da kabul edildi. Gelin bu kararlara göz atalım:
Data Free Flow with Trust (DFFT) inisiyatifi çerçevesinde sınırötesi veri akışını destekleyecek çalışmaların sürdürülmesi. Bu amaçla yasal altyapının uyumlu hale getirilmesi üzerinde durulurken devletlerin hangi durumlarda şirketlerden kişisel veri alabileceği konusunda bir çerçevenin çizilmesi
Daha önce köşemde bahsettiğim, Mart ayında ABD Devlet Başkanı Joe Biden tarafından organize edilen, Demokrasi Zirvesi’nden sonra yayınlanan bildirideki özgür internet vurgusu ve web sitelerine erişim kısıtlarına dair karşı duruş
G7 ülkelerinin temsilcileri, her ne kadar yapay zekâ yönetişiminde topu OECD’ye atsa da geçen hafta anlattığımız AB’nin ortaya koyduğu risk temelli anlayış benimsemiş.
Yine geçtiğimiz hafta tartıştığımız üzere, G7 nezdinde, AB’nin yapay zekâ konusunda çizdiği çerçevenin en azından dikkate alındığı, insan hakları ve demokratik değerlerin gözetildiği bir anlayışla bu alanın regüle edilmesi gerektiğine dair ciddi bir iradenin şekillendiği görülüyor.
Üretici yapay zekâ (generative AI) meselesi, yani ChatGPT ile de ilgili olan meseleler, son anda metne girmiş ama somut bir şey denmemiş.
Buna paralel olarak Avrupa Birliği dijital regülasyonlardan sorumlu komiseri Margrethe Vestager de üretici yapay zekâ başlığı ile ilgili G7’nin bu yıl içerisinde siyasi bir anlaşmaya varacağını belirtiyor. Bu konudaki öne çıkan başlıklar ise telif hakları ve eğitim alanındaki risklerin yönetişimi olacakmış.
Seçim sürecinde yalan habercilik
🎤 Global İşler Podcast
Bu hafta Global İşler+ podcast yayınında, Türkiye’nin en önemli dijital haber sitesi Onedio’nun kurucusu Kaan Kayabalı ile beraberdik. İki kısım halinde yayınlanacak olan yayınımızın ilk bölümünde seçim sürecinde yalan habercilik konusunu konuştuk. Oldukça keyifli geçen sohbetimizde aşağıdaki sorulara cevaplar aradık:
Türkiye'de reklamlar neden Nijerya'dan ucuz?
Yalan haberin üstadı Ruslarsa, biz bu işte neredeyiz?
Dijital habercilik ana akım medyadaki kutuplaşmaya çözüm olabilir mi?
Haftaya Kaan’la Buzzfeed Haber’in kapanmasının ardından dünyada ve Türkiye’de dijital haberciliği tartışmaya devam edeceğiz.
Gençlerin derdi ne?
🖊 Global İşler Köşesi
Ülkemizde gençler kadar mistikleştirilen başka bir grup herhalde yoktur: “İlk kez oy veren gençler seçim sonucunu belirleyecek!”, “Z kuşağının değerleri, beklentileri farklı, işverenler buna göre kendine çeki düzen vermeli!”, vb. birçok cümle kalıplaşmış biçimde söyleniyor, yazılıyor. Ben bugünkü gençlerin ne önceki kuşaklardan ne de başka ülkelerdeki gençlerden çok da farklı olmadığını düşünüyorum:
Barınma: Ev almak için kaç sene çalışmanız lazım? Cevap: Gittikçe daha fazla. Global Real Estate Bubble Index 2022, UBS
Çiftleşme/neslini sürdürme: Gelir adaletsizlikleri ve filtreli sosyal medya dünyası ile gelişen psikolojik bozukluklar. Is Instagram Causing Poorer Mental Health Among Teen Girls?, US Congress Joint Economic Commission
Kendini gerçekleştirme: ChatGPT ile gençlerin yaptığı işlerin anlamsızlaşması - ChatGPT çağında kariyer ve hayatın döngüleri
Tüm bu konuları 19 Mayıs günü Nasıl Bir Ekonomi Gazetesi’ndeki köşemde tartıştım.
🐦 Twitter: Türkçe: @ussal / İngilizce: @ussalEN
📝 Medium: Ussal Şahbaz
🔗Web: ussal.net