Global İşler+ 2023/17
🇹🇷Seçimden sonra Dijital Politikalar, 🚀Teknofest & İHA'lar, 📰Habercilik ve Dijitalleşme
No.121 — 2023/17
Merhaba! Ben Ussal Şahbaz. Her Perşembe sabahı e-posta kutunuza gelen Global İşler+ bülteninde teknoloji, toplum, politika kesişiminde dünyada olup bitenlerin Türkiye’ye yansımalarını tartışıyorum.
Her hafta olduğu gibi bu hafta da aramıza katılan 40 yeni okurumuza merhaba diyerek başlıyoruz.
Bu hafta yaklaşan seçimler vesilesiyle politik konulara dokunacağız. Önce acaba muhalefet seçimi kazanırsa, Türkiye’nin dijital politikaları nereye gider sorusuna cevap arayan raporumuz var. Sonra Türkiye’nin İHA’larını inovasyon teorisi açısından tartışıyoruz. Son olarak Buzzfeed Haberler’in kapanması vesilesiyle dijitalleşen dünyada haberlerin geleceğine değiniyoruz. Keyifli okumalar!
Güvenlik ve yenilikçilik ikileminde Türkiye’de dijital politikalar
📊 Haftanın Raporu
Geçtiğimiz hafta Fransa’nın önde gelen düşünce kuruluşlarından IFRI’de, Hasan Selim Özertem ile beraber kaleme aldığımız, “Balancing Security and Innovation: Opposition's View on Turkey's Digital Policies” başlıklı raporumuz yayınlandı.
Rapor, iki hafta önce orta ölçekli dijital güçlerin teknoloji politikalarına dair bültenimizde ele aldığımız dosyanın bir yönüyle devamı niteliğinde.
Önümüzdeki hafta gerçekleşecek cumhurbaşkanlığı ve parlamento seçimleri öncesi gerek muhalefetin dijital politikalara dair görüşlerini özetlemek gerekse de son 20 yılda AK Parti iktidarında bu alanda izlenen politikaları bir çerçeveye oturtma hedefiyle hazırladığımız rapor iki ana bölümden oluşuyor:
İlk olarak, AK Parti hükümetlerinin izlediği politikalara bakıldığında Türkiye’nin dünyadaki trendler açısından nerede konumlandırılabileceğini “üç internet kavramı” çerçevesinde tartıştık. Türkiye’nin, Avrupa ve Çin arasında bir yerde olduğunu savunduk.
Raporun ikinci kısmında ise muhalefet partilerinin dijital politikalara dair vizyonunu dış politika, kalkınma, güvenlik-özgürlük dengesi ve yasal düzenlenme yapılacak muhtemel başlıklar (e-ticaret, gig ekonomisi ve kripto varlıklar) bağlamında ele aldık.
Önümüzdeki dönemde dijital politikalar sadece ekonomiyi değil aynı zamanda Türkiye’nin toplumsal dinamiklerini ve dış siyasetteki eğilimlerini de şekillendirme potansiyeline sahip. Raporda bu başlıklara dair önemli ipuçları bulabilirsiniz.
Teknofest ve Türk İHA’ları
📤 Haftanın Dosyası
Bu hafta askeri İHA’larımız (drone) çok konuşuldu. Bu konuyu 2020 yılında bültenimizde kısaca ele almıştık.
Aradan geçen 3 senede İHA’larımız Suriye, Libya ve Karabağ’da harp sahasında kendini ispat etti. Aynı zamanda bir ihracat ürünü haline de geldi.
İHA’larımıza şöyle bakıyorum:
Türk İHA’ları tam olarak Clayton Christiansen’in yenilikçinin ikilemi (innovator’s dilemma) teorisine uygun olarak pazara ucuz segmentten girdi. Burası Amerikan dev savunma şirketlerinin hem pahalı ürünlerinin satışları düşmesin diye hem de ihracat kısıtları yüzünden giremediği bir segmentti.
O yüzden biz Afrika ve Asya’daki gelişmekte olan ülkelere iyi İHA satıyoruz (Yeni çıkan Kızılelma gibi İHA’lar Christiansen’in teorisine uygun olarak daha lüks segmente evriliyor). Bu durumu Soner Çağaptay çok güzel anlatmış:
Turkish drones embody today’s Türkiye, a middle-income economy that often falls in the middle of global indicators: they are not super high-tech, but they are affordable, which means they are available to middle-power and other aspirant nations. Indeed, the TB2 is “utilitarian and reliable-qualities reminiscent of the Soviet Kalashnikov AK-47 rifle that changed warfare in the twentieth century. A set of six Bayraktar TB2 drones, ground units, and other essential operations equipment costs tens of millions of dollars, rather than hundreds of millions for the [U.S.- made] MQ-9.”
Baykar Grup, harp sahasına canlı erişimi olduğu için sorunu yerinde görüp çözüm üretti, çözümleri test etti ve sonuçlardan öğrenerek ürünlerini daha ileri seviyelere taşıdı. Yani tipik bir “yalın girişim” (lean startup). Üstelik ürünü olan İHA’lar Türk savunma sanayiinin başka parçalarında üretilen ürünlerle beraber kullanılıp bir “network” etkisi yaratıyor. Bunu değerli dostum Can Kasapoğlu çok güzel ifade etmiş:
Briefly, a battle network is a systemic combination of engagement and acquisition sensors, command-and-control (C2) components, platforms, and weaponry, along with data links and other electronic communications linking all the above-mentioned items together. By fostering sensor fusion, the networked architecture enables a particular warfighting concept, widely known as “network-centric warfare,” allowing combat platforms to engage targets that they could not otherwise track or detect on their own. Bringing all assets within the same architecture boosts commanders’ real-time understanding of the overall situation through a large number of disparate sensors.
Turkey’s February 2020 Operation Spring Shield, the punitive campaign that targeted the Syrian Arab Army’s northern deployments, as well as the Azerbaijani military fight against the Armenian combat formations in the Second Karabakh War, visibly showcased how the Turkish way of drone warfare has established UAS-augmented battle networks. This warfighting school is particularly effective against adversaries lacking sensor-fusion capabilities.
Peki, İHA’larımızın yakaladığı bu başarılar, Türkiye’nin genel inovasyon kapasitesine katkıda bulunup Eric Schmidt’in değimiyle bir “inovasyon gücü” (innovation power) olmamıza yarayacak mı? Eric Schmidt’in Ukrayna’nın başarısı için kullandığı bu kavramı konuşmaya devam edeceğiz.
Buzzfeed bundan sonra haber yayınlamayacak!
🗞 Haftanın Haberi
Bu hafta Buzzfeed’in haber bölümü kapandı. O Buzzfeed ki, vaktiyle Pulitzer ödülleri almıştı. Peki, Buzzfeed’in tüm olayı sosyal medyada viral olabilen haberler yazması mıydı?
Görünen o ki, önce Facebook’un haberleri geriye atan algoritma değişikliği, sonra da sosyal medyanın genel toksikleşmesi karşısında Buzzfeed sürdürülebilir bir iş modeli tutturamamış.
“Sürdürülebilir iş modeli” dediğimiz şey para kazanmak. Türkçe meali ise internet ortamında gazetecilikten para kazanılmıyor. Google’ın haberciliği öldürmekteki rolünü daha önce bültenimizde tartışmıştım.
Buzzfeed’in eski editörü Ben Smith’in duygusal yazısı (Ben Smith şimdi esas geliri etkinlik işi olan Semafor isimli haber sitesini kurdu).
Ben Smith’in yakında çıkacak kitabı Traffic ile ilgili NYT yazısını da okuyabilirsiniz.
Dijitalleşme Haberciliği Nereye Götürüyor?
🎤 Global İşler Podcast
Buzzfeed Haberler’in kapandığı bu hafta biz de podcastte dijitalleşen dünyada haberciliğin geleceğini konuştuk. Konuğum Nasıl Bir Ekonomi Gazetesi Sorumlu Yazı İşleri Müdürü değerli dostum Handan Sema Ceylan ile aşağıdaki sorulara cevap aradık:
Twitter neden gazetelerin yerine geçemedi?
Kullanışlı aptal haline gelen Twitter fenomenleri
Yalan haber nasıl yayma teknikleri
Twitter artık devlet kurumlarıyla daha uyumlu çalışıyor
🧐 Fikri Takip
Twitter içerik engelleme karaerlarına eskisinden daha çok uymaya başlamış.
Twitter’ı satın almasının ardından yazdığım bir yazıda Elon’un düşünce özgürlüğünden dem vurduğunu ama sahip olduğu Tesla, SpaceX diğer şirketlerinin devletlerle ilişkileri nedeniyle bu işin belli kısıtları olacağını belirtmiştim.
Öte yandan İtalya’da ChatGPT geri döndü. İtalyanların özellikle yaş sınırı ve kişisel verilerle ilgili endişelerine dair tedbir aldığını belirten şirket tekrar ülkede erişilebilir durumda.
ChatGPT’nin neden yasaklandığına dair daha fazla bilgi sahibi olmak isterseniz geçtiğimiz ay kaleme aldığım “İtalya’nın ChatGPT yasağı ne anlama geliyor?” başlıklı yazıma bakabilirsiniz.
🐦 Twitter: Türkçe: @ussal / İngilizce: @ussalEN
📝 Medium: Ussal Şahbaz
🔗Web: ussal.net