Global İşler+ 2022/41
Global İşler+ 2022/41
🖥 Çin çip ambargosuna nasıl cevap verir?, 🗞Google’dan herkese para var ama Türkiye’ye yok!, 🌎Dijital Kodamanlardan İklim Teknolojilerine Göç Olur mu?
No.101 — 2022/41
Günaydın! Bu hafta ABD’nin Çin’e koyduğu çip ambargosunu analiz ederek başlıyoruz. Çip değer zincirini ben de bir türlü anlayamıyordum. Anlayıp, size de anlatmaya çalıştım. Sonra dijital kodamanlar ve iklim teknolojileri köşeleriyle devam ediyoruz. Bitirirken iki sürpriz bülten önerisi var.
Çin çip ambargosuna nasıl cevap verir?
🖊 Global İşler Köşesi
ABD, 7 Ekim’de Çin’e karşı kapsamlı bir çip ambargosunu devreye aldı. Çin’in ambargo nedeniyle savunma sanayii ve yapay zekâ politikaları bu ambargodan doğrudan etkilenecek.
Çin’in Amerika’dan alamadığı çipleri kısa vadede kendisinin üretmesi ise hiç kolay bir şey değil:
Bu konuda neredeyse tekel konumunda olan Hollandalı ASML, çip üretiminde kullanılan lazer sistemlerinin makinesini yapıyor. Bu makinede 457.329 parça var ve bu parçaların kimisi ABD’de kimisi de Almanya’da üretiliyor.
Tayvan’la ilgili kopan fırtınanın bir nedeni de bu. Dünya çip üretiminin üçte birinden fazlası bu adada üretiliyor. Geçtiğimiz hafta ”Çin çip ambargosuna nasıl cevap verir?” başlıklı yazımda hem bu soruya cevap aradım hem de çip meselesini tartıştım.
ABD’nin Çin’e uyguladığı çip ambargosu ile ilgili detayları merak ediyorsanız 19 Eylül’deki bültenimize göz atabilirsiniz.
Çip yaptırımlarının, Çin üzerindeki muhtemel etkilerinin kapsamllı bir analizi için Alex He’nin CIGI için Çin’deki yapısal sorunları tartıştığı yazısını okuyabilirsiniz.
Anne O. Kureger ise “The False Promise of America’s CHIPS Act” başlıklı yazısında ABD’de Ağutos ayında yürürlüğe giren Çip Yasası’nı (the CHIPS Act) ve ABD’nin kendi kendine çip alanında yetip yetemeyeceğini irdelemiş.
📚Haftanın Kitabı: Chris Miller (2022), Chip War: The Fight for the World's Most Critical Technology, New York: Simon & Schuster.
Google’dan herkese para var ama Türkiye’ye yok!
🐦 Haftanın Tviti:
teyit.org’un kurucusu Mehmet Atakan Foça, Google’ın News Equity desteklerinin açıklanmasının ardından 52 ülkeden 450 yayıncı destek almaya hak kazandığı listeyi paylaşarak şu eleştiriyi getirdi:
85 milyon nüfusa sahip ülkemizden, ne yazık ki, numunelik de olsa bir medya kuruluşu dahi bu fondan yararlanmaya layık görülmedi.
Mehmet Atakan Foça’ya göre Türkiye’den listeye herhangi bir yayın kuruluşunun girememesinin neden belli:
Türkiye ekibi daha çok piyasa & reklam odaklı ve politik cambazlık peşinde koşuyor.
İşin aslına bakarsanız, mesele sadece Türkiye’den hiçbir kuruluşun News Equity Fund listesinde olmaması da değil.
Daha önce de bültende tartıştığımız gibi Google, son dönemde, kamu otoritelerinin zoruyla bir çok ülkede haber kurumları ile telif anlaşması imzalama yoluna gitti.
Ancak zorlanmadığı yerlerdeyse sadece keyfi ve cüz’i bağışlar dağıtıyor.
Dijital Kodamanlardan İklim Teknolojilerine Göç Olur mu?
🌱 Haftanın İklim Teknolojisi
Big tech şirketleri yalnızca gecen hafta 25.000’den fazla çalışanı isten çıkardı. Peki, bu kriz bir fırsata dönüşür mü? Big tech’in hızını kesen rüzgarın climate tech’in yelkenlerini doldurduğuna dair emareler var:
Nisan’da istifa eden Meta CTO’su Mike Schroepfer, iklim teknolojilerine odaklanacağını açıklamıştı.
İşten çıkarmaların hız kazanmasıyla hem climate tech yöneticileri hem de iş bulma platformları iş piyasasının hareketlendiğini belirtiyor.
Ana sebeplerden biri sektörler arası yetenek uyumluluğu. Climate tech’te çevre bilimcilere kıyasla yazılımcı ve is geliştiricilere talep yüksek. Diğeriyse big tech ile maaşlar arasındaki makasın daralması.
Teknoloji profesyonellerinin çevre bilinci yüksek. %43'ü için çalıştıkları şirketin çevresel etkileri çok önemli.
Kaliforniya yangınları da bir faktör. Özellikle belli bir refah seviyesine ulaşmış profesyoneller spam botu temizlemektense çocukları için daha yaşanılabilir bir dünya bırakmak istediklerini soyluyor.
TOGG vs dijital kodamanlar
🧐 Fikri Takip
Geçen hafta dijital kodamanların otomotiv sektöründe giderek artan rolünden bahsetmiştik.
Senatör Elizabeth Warren, 1 Kasım’da, Amerikan rekabet kurumuna (Federal Trade Commission) hitaben bir mektup gönderdi ve Amazon, Google ve Apple başta olmak üzere, dijital kodamanların otomotiv sektöründe giderek güçlenen pozisyonunu incelenmesini talep etti.
Carplay, Google Maps, app dükkanları, vb araçların incelenmesi gündemde.
Senatör Warren gönderdiği mektupta dijital kodamanların otomobil sektöründe veri toplamadan bulut depolamasına, veri analizinden otonom sürüşe kadar tekelleşmeye doğru gittiğini ve bu konunun üzerinde durulması gerektiğini belirtiyor.
Bu hafta fikri takibimizdeki ikinci başlık ise 9 Kasım’daki bültenimizde hakkında dizi ve kitap önerisinde bulunduğumuz, Theranos’un kurucusu, Elizabeth Holmes ile ilgili.
Theranos’un eski CEO’su Elizabeth Holmes’un yargılamasında geçtiğimiz hafta sona gelindi. Holmes, 11 yılın üstünde (135 ay) hapis cezası aldı.
Silikon Vadisi’ndeki en büyük dolandırıcılık dosyalarından biri olan Theranos’un hikayesi oldukça ilginç. Biyoteknoloji alanında çığır açacak bir teknoloji üzerinde çalıştıklarını söyleyen Holmes, yatırımcılardan milyolarca dolar para toplamıştı. Kahramanımız, ikna gücünü artırmak için şirketin yönetim kuruluna eski politikacıları dahil etmeyi de unutmamış. Bu isimlerden biri George Shultz, diğeri ise Henry Kissinger.
FTX’in ardından akılda kalanlar
😅 Haftanın Meme’i
Bitirirken…
Global İşler+ Substack’te 101 sayıya ulaştı. Bu arada ülkemizde Substack üzerinde e-posta bülteni sayısı da artıyor. Bu hafta size iki değerli dostumun bültenini önermek istiyorum. .
İlk tavsiye edeceğim bülten, Türkiye’nin önde gelen girişimci ve yatırımcılarından Sina Afra’nın İngilizce olarak hazırladığı bültenin adı “Sina Afra - Insights”. Eğer girişimcilik, teknoloji ve startap konuları ilginizi çekiyorsa bu bülten de hoşunuza gidecek.
İkinci tavsiye edeceğim bülten ise ekonomi filizofu ve Helsinki Üniversitesi hocası Emrah Aydınonat’ın hazırladığı “İktisat Nedir?”. Şu günlerde gündemdeki ekonomi meselelerine farklı pencereden bakmayı başarıyor. Emrah arayı açmıştı, yeniden bültenine başladı, kaçırmayın.
İklim teknolojileri köşemizi yazan Azem Yıldırım’a teşekkür ederiz.
🐦 Twitter: Türkçe: @ussal / İngilizce: @ussalEN
📝 Medium: Ussal Şahbaz
🔗Web: ussal.net