Yapay zekâ savaşının yeni cephesi: Veri merkezleri - 2025/10
Veri merkezlerinin baharı, ChatGPT ile aptallaşıyor muyuz?, Startaplarda istihdam neden düşüyor? Yeni Kripto Mevzuatı, Mısır'da Fintek Sektörü, Kıvılcım Grubu
Global İşler+ No.198 — 2025/10
Merhaba! Ben Ussal Şahbaz. Son bir haftada aramıza katılan 14 okurumuza hoşgeldiniz diyoruz! Böylece her hafta 9836 okurumuzla buluşuyoruz.
Bu hafta çeşitli konulara değiniyoruz. Köşe yazım ulusal veri merkezlerinin önemi üzerine. Sonra ChatGPT’nin zekâ üzerindeki olumsuz etkilerine bakacağız. Startaplarda istihdam düşüyor… Sorumlu yapay zekâ mı? Bültenin sonunda biraz fintek var: Önce kripto varlık tebliğleriyle ilgili değerlendirmelerim, ardından da Mısır’da fintek sektörünün genel görünümünü anlatan bir rapor var.
İyi okumalar!
Yapay zekâ savaşının yeni cephesi: Veri merkezleri
🖊 Global İşler Köşesi
Son haftalarda birçok ülke arka arkaya devasa büyüklükte veri merkezi yatırımlarının duyurusunu yapıyor. Daha önce bültenimizde ABD Başkanı Donald Trump’ın ilan ettiği 500 milyar dolarlık Stargate Projesi’nden ve 2025 yılında büyük teknoloji şirketlerinin yapmayı planladığı veri merkezi yatırımlarından bahsetmiştik.
Önceleri veri merkezlerine dair mesafeli bir tutum takınsam da ben de bu merkezlere dair tutumumu değiştirmeye başladım. Çünkü John Maynard Keynes’in dediği gibi “Veriler değişince görüşümü değiştiririm!”.
Eskiden veri merkezlerine karşı olumsuz bir tutum içerisinde olmamın bir nedeni de Türkiye gibi ülkeler için çok maliyetli ama bir o kadar da az istihdam yaratan yatırımlar olmalarıydı. Ancak, yapay zekâ teknolojisindeki, özellikle de büyük dil modellerindeki, sıçrama ile veri merkezleri oldukça stratejik yatırımlar haline geldi.
Eskiden bu merkezler yapay zekâ modellerinin eğitilmesi için büyük öneme sahipti. Özellikle büyük dil modellerinin eğitiminde bu altyapılar oldukça önemli bir kapasite unsuru. Ama bu eğitim süreci büyük ölçüde geride kaldı.
Yeni dönemde ihtiyaç duyulan ise GPT’nin “o serisi” modelleri gibi yeni nesil “akıl yürütebilen” büyük dil modellerinin daha doğru sonuçları daha kısa sürede vermesini sağlayacak işlemci gücü. Bu da kullanıcı ile arasında fazla mesafe bulunmayan yeni nesil çiplerin kullanıldığı veri merkezleri demek.
Eğer Türkiye olarak yapay zekâ teknolojisinde geride kalmak istemiyorsak bizim de bu konudaki stratejimizi gözden geçirmemiz gerekiyor.
Uluslararası iş birlikleri, enerji politikaları, çip ambargoları ve büyük inşaat yatırımları gibi birçok parametrenin yönetilmesini gerektiren veri merkezi yatırımları Türkiye’ye önemli fırsatlar sunacaktır.
Nasıl mı? Bu sorunun cevabını bu hafta Ekonomi Gazetesi’ndeki köşemde tartıştım.
Trump’ın yapay zekâ eseri Stargate, 29 Ocak 2025.
Biden yönetiminden giderayak yeni çip ambargosu, 17 Ocak 2025.
ChatGPT bizi aptallaştırıyor mu?
🔬 Haftanın Araştırması
ChatGPT genç çalışanlar için büyük nimet. Bir anda insanlığın ortak hafızasına erişim imkânı sağlıyor. Ancak ABD’nin önde gelen işletme fakültelerinden Wharton School tarafından yayımlanan bir çalışma ChatGPT kullanımının soru çözme kapasitesini geliştirmek yerine bu yöndeki öğrenme becerisini olumsuz yönde etkilediini ortaya koyuyor.
Araştırma sonuçları oldukça ilginç:
Özel öğretmenler gibi öğrencileri desteklemek üzere tasarlanan GPT Base ve GPT Tutor uygulamalarının öğrencilerin performansını ölçen bu çalışma lise seviyesinde 1000 öğrenci ile yapılmış.
Buna göre GPT kullanan öğrencilerin performansı kullanmayanlara göre önemli ölçüde artarken GPT’ye erişimleri kesildiğinde bu kişilerin performansındaki düşüş ise daha fazla oluyor.
Yani GPT’ye güvenip işi ona yaptırmaya kalkışmak kısa vadede fayda sağlıyor görünse de problem çözme becerisi kalıcı olarak gelişmediği için GPT’den mahrum kalındığında performans düşüşü de oldukça büyük oluyor.
Genç yaşta bir işi yapay zekâya tamamıyla havale etmek beyinsel gelişim için pek de faydalı değil. Zira yazı yazmak, problem çözmek aynı zamanda düşünmek demek. Düşünme kasları böyle gelişiyor.
Startaplardaki istihdam edilen personel sayıları düşüşte!
📈 Haftanın Grafiği
Startaplar eskisine göre daha az istihdam sağlıyor. Bunun iki nedeni var. Birincisi faizler yükseldi, para bulmak zor. Bu nedenle aynı işi daha az adamla yapmak zorunlu hale geldi. İkincisi yapay zekâ sayesinde yeni mezun olan ve tecrübesiz elemanlara talep hızla düşüyor.
Yapay zekânın işgücü piyasası etkilerini ilk olarak startaplarda görmemiz normal.
Çünkü kurumsal şirketlerin eleman çıkarması, kanuni nedenlerle zor. Ayrıca çalıştırılan personel sayısı birim yöneticileri için statü göstergesi.
İnovasyon ihtiyaçtan doğar. Startaplardaki bu durum rekabet baskısıyla zamanla yaygınlaşacaktır.
Kripto mevzuatında 4 yıllık serüvenin sonu: Mevzuat ne getiriyor, ne götürüyor?
✏️ Webrazzi Köşesi
SPK tarafından hazırlanan kripto varlıklara ilişkin ikincil mevzuat geçen hafta yayımlandı. Malum, bu mevzuata esas teşkil eden Sermaye Piyasası Kanunu’ndaki değişiklik geçen yaz yapılmıştı.
Böylece dört sene süren bir maceranın da sonuna gelmiş olduk.
Notlarıma baktım: Bu kanun taslağıyla ilgili ilk toplantıyı 2021 yazında Hazine ve Maliye Bakanlığı’nda yapmışız. O zamanki taslağı görseniz, bugünkü mevzuatın kıymetini daha iyi anlardınız!
Geride kalan dört yılda SPK, kripto varlık düzenlemelerini hazırlanırken kamu-özel sektör diyaloğu adına diğer kurumlarımıza örnek olacak bir iş yaptı. Mevzuatın son haline ilişkin görüşlerimi bu hafta Webrazzi’de yayımlanan değerlendirmeme göz atabilirsiniz.
Mısır Fintek Rehberi
📤 Haftanın Raporu
Daha önce bültenimizde Almanya fintek ekosistemiyle ilgili bir rapora yer vermiştik. Bu hafta da Mısır’daki fintek ekosistemini inceleyen bir raporu ele alacağız. Raporu Mısırlı bir düşünce kuruluşu olan Entlaq hazırlamış.
Ama Almanya’daki fintek ekosistemini inceleyen raporla aynı ayarda olduğunu söyleyemeyeceğim.
Ancak Mısır’la ilgili bazı hususlar dikkat çekici:
Mısır’da 2014’te yetişkinlerin sadece %14’ünün banka hesabı varmış. Bugün bir şekilde finansal sisteme entegre olanların oranı %60’ı geçmiş. On senedeki büyümenin önemli bir kısmı e-cüzdan gibi fintek araçlarından gelmiş.
Mısır’ın nüfusu gerçekten genç. Nüfusun %55’i otuz yaşın altında. Bu oran Türkiye’de %47, Almanya’da ise %30.
Mısır’da fintek işlerine yapılan yatırım Türkiye’den daha yüksek. Rapora göre son üç yılda bu sektöre yatırım 28.7 kat artmış.
2023 yılında fintek sektörüne yapılan yatırım büyüklüğü 796.5 milyon dolar. Bunun 358.8 milyon doları da girişim sermayelerinden gelmiş.
Türkiye’de ise 2023 yılında fintek sektörüne yapılan yatırımlar 31 milyon dolarda kalmış. 2024 yılında 200 milyon sınırına gelse de hâlâ Mısır’ın oldukça gerisinde.
Mısır’daki fintek işleri Mısırlı MTN-Hallan’ın bu yaz Türkiye’de TAM Faktoring’i satın almasıyla gündemimize gelmişti.
Haftaya da Hindistan fintek ekosisteminden bahsetmeyi planlıyorum.
Kıvılcım İnisiyatifi: Fikirden Eyleme
🎤 Global İşler Podcast
Global İşler Podcast’ın bu bölümünde konuklarım Kıvılcım Grubu’nun kurucuları Canan Özsoy, Haluk Yalçın, Murat Yeşildere ve Lize Karaboğa.
Kıvılcım Grubu, farklı sektörlerden deneyimli profesyonelleri bir araya getirerek bu platformda bilgi ve deneyimlerini paylaşmalarını hedefliyor.
Böylelikle de etkili çözümler üretmeyi hedefleyen bu grup, eyleme geçişin önemi, nesiller arası güven ve işbirliği, kadınların işgücüne katılımı, sürdürülebilirlik ve gençlerin beklentileri gibi kritik konulara odaklanıyor.
Bu bölümde birbirinden değerli konuklarımla şu sorular etrafında güzel bir sohbet gerçekleştirdik:
Aklın zekâtı nedir?
İş yaşamındaki tecrübeler Kıvılcım düşünce ve aksiyon grubunun kurulmasına nasıl ışık tuttu?
Neden kadın ve enerji konuları öncelik olarak belirlendi?
İş hayatında ve değişen toplumsal önceliklerde kuşak farkları neler?
Her Cuma sabahı e-posta kutunuza gelen Global İşler+ bülteninde teknoloji, toplum, politika kesişiminde dünyada olup bitenlerin Türkiye’ye yansımalarını tartışıyorum. Esas işim olan Ussal Danışmanlık isimli danışmanlık şirketimde, irili ufaklı teknoloji şirketlerine kamu ile ilişkiler konusunda hizmet veriyorum.
🐦 Twitter: Türkçe: @ussal / İngilizce: @ussalEN
🔗 Linkedin: @ussal
📝 Medium: Ussal Şahbaz
🎧 Global İşler+ Podcast: Apple, Spotify
🎙️ 4x4 Podcast: Spotify