Trump’ın gümrük tarifeleriyle 'hoplattığı' ülkelerden alınacak dersler - 2025/22
Trump & Küresel Ticaret, Lyft & Baidu Avrupa'da, Veri Merkezleri & Ofisler
Global İşler+ No.211 — 2025/23
Merhaba! Ben Ussal Şahbaz. Son iki haftada aramıza katılan 79 okurumuza hoşgeldiniz diyoruz! Böylece her hafta 10.376 okurumuzla buluşuyoruz.
Bu hafta bültenimize ABD Başkanı Donald Trump’ın yeni gümrük tarifeleri ile başlıyoruz. Ardından Avrupa’da kızışan araç çağırma şirketleri arasındaki rekabet var. Son olarak da yapay zekâ çağında dönüşen ofisten çalışma kültürüne bakacağız.
İyi okumalar…
Trump’ın gümrük tarifeleriyle 'hoplattığı' ülkelerden alınacak dersler
🖊 Global İşler Köşesi
Biliyorsunuz Trump’ın stratejisi “hoplatma” üzerine kurulu. Önce yüksek bir vergi oranı ile karşı tarafı hoplatıyor, sonra “ölümü gösterip sıtmaya razı ediyor”.
Donald Trump, 31 Temmuz’da imzaladığı kararname ile 2 Nisan’da ilan ettiği gümrük tarifelerinde güncellemeye gitti. Genel olarak tarifeler güncellenirken bir çok ülke için yükselen tarifeler pek de iyiye alamet değildi.
Trump, Avrupa Birliği gibi ticaret anlaşması imzaladığı ticaret ortaklarına uyguladığı tarifelerde indirime giderken Brezilya, Hindistan ve Güney Afrika gibi ülkelere uygulanan gümrük vergilerinde astronomik artışlar yaptı.
Trump, “Benden önceki başkanlar gibi yabancı ülkelere demokrasi getirmek için savaş çıkarmayacağım.” demişti. Ama görünen o ki, iş ABD’nin ekonomik çıkarlarına gelince başka ülkelerin içişlerine müdahale etmekte hiçbir sakınca görmüyor.
Bugün ticaret politikası bir devletin tüm politikalarının bileşimi haline gelmiş durumda.
Yargı kararları (Brezilya), bağımsız otoritelerin idari kararları (Hindistan) ya da dünyada hangi ülkelere yakın durduğunuz (Güney Afrika), size uygulanacak gümrük vergilerini etkileyebilir.
Geçmiş örneklere bakınca hoplayan ülkelerin bir süre sonra kıvırmaya başladığı görülüyor.
Mesela Avrupa Birliği %30 olan tarifeleri %15’e indirmeyi başardı. Ama karşılığında ABD’de milyarlarca avro yatırım yapacak. Aynı zamanda silah sanayii ve enerji alanında da ABD’den milyarlarca dolarlık alım yapma taahhüdünde bulundu.
Daha önce bültenimizde Trump’ın Şubat ayında imzaladığı kararname ile ABD’nin dijital hizmet vergisi, dijital hizmetler yasası, dijital piyasalar yasası gibi araçlarla Amerikan dijital şirketlerine sıkıntı çıkaran devletlere sıkıntı çıkarmaya hazırlandığını belirtmiştik.
Son gelişmelere baktığımızda Trump’ın, gümrük tarifelerini güncellerken veya yeni ticaret anlaşması yaparken dikkat ettiği başlıklardan birinin de bu olduğu gözüküyor. Hindistan ve Brezilya bu açıdan bedel ödeyen ülkeler arasında.
AB ise mevcut tavrında tornistan edenlerden. Brüksel, 2028-2035 bütçesinden Dijital Hizmet Vergisi gelirleri çıkardı ve AB birlik genelinde böyle bir uygulamaya gitme yönündeki kararını askıya aldı.
Henüz ABD ile bir anlaşamaya varmasa da Kanada da yürüttüğü ticaret müzakerelerinde iyi niyet göstergesi olarak 29 Haziran’da Dijital Hizmet Vergisi’ni askıya aldığını açıkladı.
İngiltere ise ABD ile ana konularda %10 vergi üzerinde anlaşıp daha geniş bir anlaşma çerçevesinde dijital konuları ayrıca müzakere etme kararı aldı.
Öte yandan ABD ile ticaret ilişkisinde bir denge olmasına ve Nisan ayında açıklanan tarifelerde %10’luk bir gümrük vergisine tabi olmasına rağmen ABD’nin Türkiye’ye uyguladığı tarifenin %15’e yükseltti.
Gerekçe net değil. Kuvvetli iddia, AB’ye uygulanan tarife oranı %15; Türkiye de AB ile Gümrük Birliği’nde ve oluşacak arbitrajı önlemek için oranlar eşitlendi, şeklinde.
Peki, Gümrük Birliği konusunda AB ile devam ettirdiğimiz ilişki bizim için ne kadar avantajlı? Önümüzdeki dönemde Dijital Hizmet Vergisi Washington-Ankara arasındaki ticaret müzakerelerinde ne kadar önemli? Trump’ın yeni tarifeleri ne anlama geliyor?
Tüm bunları ve daha fazlasını bu geçen hafta Ekonomi Gazetesi’ndeki köşemde tartıştım.
Trump’ın Dijital Hizmet Vergisi Kararı: Türkiye yanlış tarafta kalmamalı, 24 Şubat 2025.
Brezilya’da Twitter kapandı: Yargı darbesi mi?, 6 Eylül 2024.
Güney Afrika’da İsa Mesih gelmeden iktidar değişir mi?, 7 Haziran 2024.
Hindistan seçim sonuçları tanıdık mı?, 14 Haziran 2024.
Trump’ın tarifelerinin mali etkisi
📊 Haftanın Grafiği
Trump’ın tariflerinin etkisine dair ilk veriler ABD bütçesi açısından olumlu yönde. Geçen yıl gümrük vergilerinden elde edilen gelir yaklaşık 7 milyar dolar civarındayken Trump’ın uyguladığı korumacı politikaların bir sonucu olarak Temmuz ayında rekor kırarak 27.7 milyar dolara yükselmiş durumda.
Bunun bir nedeni gümrük vergilerinin artacağı endişesiyle son üç ayda hızlanan ABD ithalatı.
Önümüzdeki dönemde gümrük gelirlerinden sağlanan artışın bütçe içindeki etkisinin gelir vergisi gibi kalemlerde artan maliyetler nedeniyle yaşanacak bir düşüşle dengelenmesi bekleniyor.
Öte yandan orta vadede ise gümrük vergisi gelirlerinin 40-50 milyar dolar bandında plato seviyesine ulaşması öngörülüyor.
Tabii, ABD’nin korumacı politikalarının uzun vadede etkisi ne olacak hep beraber göreceğiz!
Lyft ve Baidu Avrupa’da robotaksilerle hizmet vermeye hazırlanıyor
🗞️ Haftanın Haberi
Amerikalı paylaşımlı yolculuk (araç çağırma/ride hailing) şirketi Lyft, Çin’in Google’ı olarak bilinen Baidu ile stratejik ortaklığa giderek Avrupa pazarına girerken işbirliği yapmaya hazırlanıyor.
Lyft, Baidu’nun şoforsüz hizmet vermek üzere geliştirdiği Apollo Go RT6 otonom araçları ile İngiltere ve Almanya pazarına girmeyi hedefliyor.
İngiltere otonom araçların kullanımına 2026 baharından itibaren izin vermeye hazırlanıyor.
Benzer bir hazırlık Almanya’da da söz konusu. 2026’dan itibaren otonom araçların yollarda görülmesi beklenirken 2027’de ise toplu taşımada kullanılmaya başlanacağı belirtiliyor.
Kanada ve ABD’de etkili olan Lyft, Uber’in güçlü olduğu Avrupa pazarına robotaksi hizmeti ile girerek faaliyet alanını genişletmeyi hedefliyor.
Lyft bu amaçla Avrupa’da 9 ülkede 150’nin üstünde şehirde hizmet veren araç çağırma şirketi Freenow’ı Temmuz ayında 197 milyon dolara satın almıştı.
Öte yandan otonom araçlar konusunda RT6 ile önemli bir hamle yapan Baidu, Çin’den sonra Ortadoğu ve Avrupa pazarına açılmayı planlıyor. Bu açından Lyft ile yaptığı ortaklık önemli bir hamle.
Otonom araçların çakarla imtihanı, 13 Aralık 2024.
Uber dosyaları: Lobicilik taksiciliğe dönmesin, 22 Temmuz 2022.
Veri merkezi X Ofis inşaatı
🤔 Fikri Takip
Aşağıdaki sizlerle iki grafik paylaşmak istiyorum. İki grafik de günümüzde çalışma trendlerinin basıl değiştiğine dair önemli ipuçlarına sahip:
Stanford Üniversitesi’nden Nicholas Bloom’un bir çalışmasından alınan birinci grafik ABD’de evden çalışma oranlarındaki değişimi gösteriyor. COVID-19 pandemisi öncesi %5 civarında olan bu oran, pandemi ile berabera zirve yapmıştı. Pandemi sonrası %25-%30 bandında bir yerde sabitlenmiş gözüküyor. Yani artık hibrit çalışma modelleri yerleşik bir hal almış durumda.
Bloom, önümüzdeki dönemde yapay zekânın da etkisiyle evden çalışmanın son dönemde yavaşlayan küresel büyüme trendini tersine çevireceğini savunuyor.
İkinci grafik ise Bloom’un yapay zekâ alanındaki beklentilerini karşılayacak cinsten. ChatGPT’nin kullanıma sunulduğu Kasım 2022’den bu yana ABD’de yeni ofis inşası yatırımlarında ciddi oranda bir yavaşlama söz konusu. Bunun bir nedeni büyük ihtimalle evden çalışma ile birlikte ofis alanlarına olan ihtiyacın azalması.
Ancak veri merkezi yatırımları ise hızlanıyor. Daha büyük veri merkezleri daha güçlü yapay zekâ geliştirmenin de anahtarı olarak görülüyor.
Daha önce bültenimizde 2025 yılı için dijital kodamanların ayırdığı bütçenin 250 milyar doları geçtiğini not etmiştik.
Değişen çalışma kültürü ile birlikte günümüzün popüler meslekleri de yerlerini büyük ihtimalle yeni beceriler gerektiren başka işlere bırakacak. Bu nedenle hızla dönüşecek alanlardan biri de üniversite eğitimi olacak.
Bitirirken…
Bildiğiniz gibi bültenimizi yaz döneminde iki haftada bir yayımlıyoruz. O nedenle haftaya ara veriyoruz ve bir sonraki sayımız 29 Ağustos’ta e-posta kutunuzda olacak.
🐦 Twitter: Türkçe: @ussal / İngilizce: @ussalEN
🔗 Linkedin: @ussal
📝 Medium: Ussal Şahbaz
🎧 Global İşler+ Podcast: Apple, Spotify
🎙️ 4x4 Podcast: Spotify