Global İşler+
🇺🇦Odessa, 🪙Bitcoin ve İslam hukuku,🙎🏻♀️Dünya kadınlar günü
No.77 — 2022/14
Her hafta Çarşamba sabahı çıkan Global İşler+ Bülteni’nde teknoloji, toplum ve politikanın kesişiminde dünyada olup bitenlere bakıyor, Türkiye’de olanları anlamaya çalışıyoruz. Bu bülten size iletildiyse lütfen Substack üzerinden üye olun!
Bu hafta Ramazan ve gecikmiş kadınlar günü içeriklerimiz var. Ama önce Odessa’nın bombalanmasıyla başlayalım.
Odessa
🖊 Haftanın Yazısı:
Daha iki buçuk sene önce Odessa’ya İsraillilerin düzenlediği bir nakonferans için gitmiştim. Potemkin Zırhlısı’nın çekildiği merdivenlerden kocaman sinagoglara kadar ilginç bir şehir Odessa. Bulunduğu coğrafyaya göre de yeni bir şehir: Karadeniz’in kuzey kıyısı Osmanlı’dan Rusya’ya geçtikten sonra 1800’lerin başında kurulmuş.
Odessa’nın tarihteki rolü Ukrayna’nın buğdayını dünyaya satan liman olmak. Dikkat ederseniz hala buğday hasat zamanı Boğaz’dan geçen gemi sayısının arttığını görebilirsiniz. 1800’ler boyunca Ukrayna buğdayı buradan Yunan denizciler tarafından Avrupa’ya taşınmış. Öyle ki 1821’de Yunan Bağımsızlık Savaşı’nı başlatan Etniki Eterya da Odessa’da kurulmuş (Kaynak: The Greek Revolution: 1821 and the Making of Modern Europe. Mark Mazover’in Salonica, City of Ghosts da öneririm). Geçen hafta, Mısır’da buğday kıtlığı nedeniyle ekmek fiyatlarına neden narh kondu diye merak ediyorsanız, nedeni Rusya-Ukrayna savaşı nedeniyle buğday piyasasının karışması.
Geçen hafta bitirdiğim Oceans of Grain: How American Wheat Remade the World kitabı, tarih boyunca imparatorlukların buğday yollarını kontrol üzerine kurulduğunu anlatıyordu. Özellikle Ukrayna’yı ele geçirerek büyüyen Rusya ve şimdi Chicago’nun olduğu bölgedeki ovalardan yerlileri kovarak büyüyen ABD. Bu iki imparatorluk 19. yüzyıl boyunca aslında adı konulmamış bir buğday savaşı vermişler. Her ikisinde de buğday tarımında verimliliği artıran köleliğin (Rusya’da serflik) benzer tarihlerde kaldırılması da tesadüf değil.
ABD ve Rusya’nın Avrupa’yı buğdayla besleme yarışı birçok inovasyonu da beraberinde getirmiş. Mesela ABD İç Savaşı sırasında buğday satışlarında ödemeleri garantiye almak için future kontratlar geliştirilmiş. Chicago Emtia Borsası böyle kurulmuş. Geçen haftalarda ABD Kongresi’nde kripto varlık oturumu neden “tarım ve ziraat komitesi”nde yapıldı diye merak ediyorsanız, nedeni bu kurumsal miras.
Avrupa’nın buğdaya erişimi mücadelesi sonunda Almanlar’ın Rusya’nın Boğazlar’a inmesini önleme derdine düşmesine neden oluyor ve lise tarih dersinde öğrendiğimiz gibi bir gün Goben ve Breslav zırhlı gemilerinin Türk bayrağı çekip Odessa’yı bombalamasıyla Almanların yanında Birinci Dünya Savaşı’na giriyoruz.
Son aylarda tarih geri sardı, yüz yıl önceki gibi buğday kıtlığından bahsediyoruz. Yine de geleceğe dair bir soruyla bitirelim: Eskiden buğday yollarını kontrol için olan savaşlar yakında veri yollarını kontrol için olacak mı? Daha önemlisi savaşanlar kimler olacak? Devletler mi, şirketler mi, başkaları mı?
Bitcoin ve İslam Hukuku
📚 Haftanın Kitabı:
Geçen hafta sayın Cumhurbaşkanlığı Özel Kalem Müdürü Sayın Büyükelçi Hasan Doğan’ın “İslam Hukuku Açısından Kripto Paralar ve Blockchain Teknolojisi” isimli kitabını okudum. Kitapta İslam Hukuku’nda kripto varlıklarla ilgili tüm görüşler ele alınmış. Sonunda kesin bir yargı vermemekle beraber kitapta pozitif görüşlerin ağır bastığını söyleyebilirim.
🎙 Haftanın podcasti:
Bu hafta değerli dostum Magdalena Yeşil’in katıldığı mükemmel bir podcast yayınlandı. Magdalena SoFi' CEO’su Anthony Noto’nun Who Dares Wins podcast’inde kendi hayat hikayesini anlatmış. Magdalena, Silikon Vadisi’ndeki en kıdemli Türk girişim sermayedarı ve Salesforce’un ilk yatırımcısı.
Podcast’i dinlemek yerine kadınların iş hayatındaki rolünü kendi anılarıyla anlattığı “Power Up” kitabını da okuyabilirsiniz. Nesibe de tavsiyemle okumuştu. Ancak iş hayatına yeni giren erkeklere de mutlaka öneririm.
Gözde Küçük Adıyaman
🎉 Ayın Profili:
Bu ayın profilinde çok değerli dostum Gözde Küçük Adıyaman’ı ağırlıyoruz. Gözde de Magdalena gibi Üsküdar Amerikan Lisesi mezunu. Şimdi Elit Çikolata’nın dijital dahil global satış kanallarının büyümesini yönetiyor.
Seni ifade eden moda aksessuarın nedir?
Kırmızı ruj
Kahve? Detoks? veya Çay? Hangisi senin sabahları olmazsa olmazın?
Çay üstüne Caffè Latte
“Sabah haberlerini” nereden takip ediyorsun?
Kapsül (USSAL’IN NOTU: Değerli dostum Cenk Sidar’ın kurduğu Kapsül’ü ben de takip ediyorum. Ülkemizde e-posta bülteni hevesi yavaş yavaş bülten çöplüğüne dönerken gerçek gazetecilerin hazırladığı belli olan bir bülten)
Günlük rutinin var mıdır?
Verimlilik gerektiren işleri günün ilk yarısı tamamlarım, yatmadan ilham verecek bir aktivite yaparım
Sehpanda dergi var mı?
FT How to Spend It, Monocle, Princeton Alumni Weekly, SEV Buluşma
Hala yazılı kitap okuyor musun? Son bir senede okuduğun en iyi kitap
Sadece yazılı / basılı okuyorum. Pandemiyle beraber uzun bir aradan sonra Fiction’a geri döndüm ve çok iyi geldi. En iyilerde Pachinko ve Circe berabere.
Koleksiyonun var mı?
Kitap (aile yadigarı ilk basımlar; Toni Morrison, Amos Oz gibi imzalılar; Siyaset Bilimi / Ekonomi ve Çikolata temalılar; son dönemde ödüllü kadın yazarlar); Çocukluktan beri gittiğim her yerden Kar Küresi.
Yangından ilk kurtaracağın eşya?
Fotoğraflar
Hayat motton?
“Yaşamak şakaya gelmez/Büyük bir ciddiyetle yaşayacaksın/Bir sincap gibi meselâ…”
Yemek masasında ne görmek istemezsin?
Herhangi bir şeyin çekirdeğini
Korona hayatında ne değiştirdi?
Yolda geçirdiğim zaman azaldı; mahallemi ve insanlarını yeniden keşfettim; yukarıda da belirttiğim gibi çok uzun bir Non-Fiction döneminden sonra yeniden Fiction okumaya başladım
Bitirirken…
Mart ayında yaptığımız okur anketindeki önerilerinizi her hafta imkanım olduğu kadar denemeye çalışıyorum. Bu hafta da değişik bir format denedik. Cuma günü Dünya Gazetesi yazımda ve haftaya bültenimizde buluşmak üzere!
Bu haftaki sayımızı beğendiniz mi? Eğer beğendiyseniz bültenimizden yararlanabilecek başka arkadaşlarınıza da iletebilirsiniz!
Meh 🤨 | Tadında 🙂 | Bilgilendim 🤓| Beğendim, ilettim 😎
Bülteni Nesibe Kırış ile beraber hazırlıyoruz.
🐦 Twitter: Türkçe: @ussal / İngilizce: @ussalEN
📝 Medium: Ussal Şahbaz
🔗Web: ussal.net