No.48
Bu hafta Çin’deki dijtal kodamanlarla ilgili tartışmalara Çinlilerin gözünden bakacağız. Sonra Jeff Bezos ile Elon Musk kavgasında kamunun teknoloji desteklerinin yerini tartışıyoruz. İPhone ve sakız satışları arasında ilişki olabilir mi? Bu soruya verilerle cevap verdikten sonra, bu sefer sosyal medyada siyasetçilerin kısıtlanmasına Hindistan örneği var.
Bu hafta ülkemizde iki önemli dijital politika dokümanı açıklandı: Biri Ulusal Yapay Zeka Stratejisi, diğeri dijital bankalarla ilgili yönetmelik taslağı. Her ikisi de daha önce bültenlerimizde ele aldığımız konulardaki bu dokümanlara haftaya odaklanacağım.
🇺🇸 ABD mi 🇨🇳 Çin mi?
📷 Haftanın Fotoğrafı: Dijital kodamanlarla egemen devletin savaşında kim daha sert vuruyor?
Alibaba ve Kırk Haramiler
📝 “Global İşler”:
Çin'deki yeni hamleler rekabet politikalarında öncü olmak için mi yoksa Alibaba ve Didi'den başlayarak şirketlere "çökme" operasyonu mu? İklim krizi politikalarında lider konumda olan Çin’in dijital piyasalarda rekabetin geliştirilmesinde de öncü olabilir mi? Dünya Gazetesi’nde yazdım.
Çin ile ilgili gelişmelerde hep batılı kaynakları takip ediyoruz. Çin kaynaklarını öğrenmek için Çin’in önde gelen düşünce kuruluşu RDCY’nin başkanı yakın dostum Wang Wen’i aramıştım. Kendisi bu iki Didi okumasını önerdi:
Çin’in KVK politikası
Çin’in dijital piyasalar müdahalesinde kişisel verilerin korunması da yeni bir cephe. Çin ilk defa bu alanda kapsamlı bir mevzuat yayımladı. Görünen o ki Çin bu alandaki liberal duruşunu Kişisel Bilgi Koruma Yasası (PIPL) ile değiştirecek. Yasa Çin'deki dijital kodamanların pazar gücünü olumsuz etkileyebilir.
Çin’in veri düzenlemelerinin tarihine yönelik bu yazıyı da mutlaka okumanızı öneririm.
Jeff Bezos ve uzay kapitalizmi
🔗 Haftanın Hikayesi
Daha önce de bahsetmiştik, “Uzay kapitalizmi” terimini bundan sonra çok duyacağız diye. Buyrun:)
Bezos rekabete ve adalete inancını tazelemek için NASA’ya dava açtı. Ay’a iniş için NASA, Elon Musk'ın SpaceX'i ile 2,9 milyar dolarlık bir sözleşme imzalamıştı. Bezos ise ihaleyi haksız buldu, tabii ki bunun sebebi ihalenin SpaceX ve Blue Origin’e değil yalnızca SpaceX’e açılmış olması.
Bezos’un derdi kamu destekleri olmadan bu tip büyük projelerin yapılamacağını göstermek. Nisan ayında Dünya Gazetesi’nde yayımlanan Elon Musk: dahi mi soytarı mı? yazımda da olası kamu desteklerinin akacağı işleri iyi görebilmesinin Elon’ın asıl özelliği olduğundan bahsetmiştim.
🍏 iPhone v. Sakız
🤯 Dijital Kodamanlar Köşesi: iPhone’la sakız satışı arasında nasıl bir bağlantı olabilir? İPhone’un yayılmasıyla sakız satışlarında yaşanan düşüş
Kasa sırası beklerken telefonla uğraştığımız için kasadaki sakız reyonunu incelememekle mi alakalı
Yoksa genel olarak takıntılı hareket kontenjanımızı sakız yerine telefonla oynayarak doldurmamızla mı?
Twitter Hindistan pazarını kaybetmek istemiyor.
🗞 Haftanın Haberi:
Geçen sene sosyal medya düzenlemeleriyle ilgili tartışmalarda, düzenlemelere karşı çıkanlar sosyal medya şirketlerini özgürlük savunucusu gibi göstermeye çalışmıştı. Sosyal medya platformlarının çifte standart uygulamalarına birçok örnek vermek mümkün. Mesela, ABD eski Başkanı Trump’ın hesabını kapatan Facebook, Venezuela devlet başkanı Maduro’nun hesabını neden açık tutuyor diye sorabiliriz. Diğer bir örnek ise Hindistan’da Twitter’ın yaptıkları (Wired makalesi).
Geçen hafta Hindistan ana muhalefet partisi lideri Raul Ghandi’nin istismara uğramış bir çocuğun ebeveynlerinin fotoğrafını Twitter hesabında paylaşması sebebiyle, hesabı erişime kapatıldı. Çocuk haklarını korumak adına bu tür tedbirler birçok ülkede öngörülüyor. Ghandi’nin hesabı 8 gün sonra geri verildi. Ayrıca Ghandi’yi RT’leyen ana muhalefet partisi resmi hesabı dahil olmak üzere bir sürü vekilin ve 5 bin gönüllünün de hesabı kapatıldı.
Buraya kadar her şey normal gibi görünse de daha önce aynı kurallar iktidar partisi BJP'li bir siyasetçi tarafından da ihlal edildiğinde Twitter hesabı kısıtlamamıştı. Çifte standartlı bu uygulama hesap kısıtlamalarında amacın esas nedenden farklı olduğunu düşündürüyor.
Statista'‘nın grafiğine göre 2020’de, 6971 içerik kaldırma isteği ile dünyada ikinci olan Hindistan’ın içerik kaldırma kararlarının yalnızca 15’i mahkeme aracılığıyla, gerisi hükümet veya kolluk güçleri tarafından yapılan idari tebligatlarla olmuş.
Bitirirken
Sosyal medyada yalan habere dair düzenleme çalışmaları önümüzdeki haftaların en önemli gündemi olacak. Yine soğukkanlılıktan ve hakikatten uzak, kutuplaşmış bir tartışma ortamının içine sürükleniyoruz. Yalan haberi önlemeye yönelik tartışmaların yalan haberin dominant olduğu bir bilgi ortamında gerçekleşmesi ironik. Bu cuma Dünya Gazetesi yazımda bu konuyu ele alacağım: Facebook’un siber güvenlik direktörü Alex Stamos’un trollerle tecrübeleri bize neler anlatıyor? Kaçırmayın.
Global İşler +’tan bu haftalık bu kadar! Bu bülteni Nesibe Kırış ve Deniz Erciyes’le beraber hazırlıyoruz. Bülteni beğeniyorsanız bir arkadaşınıza iletebilirsiniz.
🐦 Twitter: Türkçe: @ussal / İngilizce: @ussalEN
📝 Medium: Ussal Şahbaz
❗️Telegram: Global İşler
🔗Web: ussal.net