Global İşler+
Harp ve Yapay Zeka 🦾, troller📱, G.Kore 🇰🇷 v. Google, Ulusal Yapay Zeka Stratejisi 🤖
No.48
Bu hafta Eylül ayının gelişi nedeniyle uzun bir bülten hazırladık — adeta Vogue dergisi gibi… Zafer Bayramı münasebetiyle, bülteni sevgili dostum Can Kasapoğlu’nun harp ve yapay zeka hakkında misafir editör olduğu bölümle açıyoruz. Sonra geçen hafta açıklanan Ulusal Yapay Zeka Stratejisine ilişkin yorumlarım var. Dijital kodamanlar köşesinde bu hafta Güney Kore’nin Google uygulama komisyonlarına yönelik tedbirleri var. Son olarak, yine sosyal medya ve trol tartışmaları.
Harp ve Yapay Zeka
👋 Konuk Editör:
Değerli dostum EDAM Genel Direktörü Dr. Can Kasapoğlu, Harp Çalışmaları ve Güvenlik Bilimleri alanlarında Türkiye’nin en önemli uzmanı. Bu hafta bültenimiz için yapay zeka ve harp çalışmaları hakkında dört basamaklı bir tavsiye köşesi oluşturdu.
Türkiye’nin yapay zekada en yüksek potansiyeli olan alanlardan biri insansız hava araçları yoluyla harp teknolojileri. Aşağıda yorumladığım Ulusal Yapay Zeka stratejisinde bu boyutu biraz zayıf buldum.
Yapay zekanın harp doktrini, orduların yapılanması ve global güç dengeleri üzerine etkileriyle ilgili Can' Kasapoğlu’na kulak verelim:
Yapay zekanın savaşın ve çatışma ortamının karakteristeğinde yapısal bazı dönüşümlere neden olmasını bekliyoruz. Bu analizimizin ilk nedeni bugüne kadar harp sahasını atlar, filler ile paylaşmış olan “insanın“ bundan sonra yalnızca muharip görevleri ve lojistik değil, belli bir ölçüde komuta kontrol portföyünü de akıllı algoritmalar ile paylaşmak durumunda kalacak olması. İkinci temel husus, insansız muharip araçlar ile müşahede ettiğimiz devrimin yapay zeka ile birlikte robotik platformları çok farklı bir zemine taşıma potansiyeli. Son olarak, yapay zekanın diğer tüm askeri devrim unsurları gibi yeni kazananlar ve kaybedenler ortaya çıkaracağı muhakkak bu nedenle jeopolitik değeri yüksek bir atılımdan bahsediyoruz.
(1) 2021 Haziran ayından, the National Interest tarafından yayımlanmış bir makale ile başlayalım. ABD’nin küresel jeopolitik askeri üstünlüğüne meydan okuyan iki aktörün, Çin Halk Cumhuriyeti ve Rusya Federasyonu’nun, yapay zekanın askeri kullanımına ilişkin stratejileri değerlendirilmekte.
Burada önemli iki husus var:
Birincisi, her iki ülkenin endüstriyel-entelektüel ve teknolojik potansiyelleri farklı.
İkincisi, askeri öncelikler kadar, yapay zekanın getireceği siyasi kontrol hususlarında da nüanslar bulunuyor.
(2) Darrel West ve Nicol Turner Lee imzalı bir Brookings makalesi. Çalışmalarında iki yazar, 11 Eylül’den bu yana, teknolojinin güvenlik ve savunma eko-sistemi üzerindeki etkilerini inceliyorlar.
(3) 2019 yılına gideceğiz ve Harvard Belfer Center tarafından yayımlanan, dijital çağda enformasyon jeopolitiği raporuna göz atalım. Bu raporu incelerken temel soru, 21. Yüzyılda verinin, 20 yüzyılda petrolün siyasi-askeri ve ekonomik rolüne benzer bir rol oynayıp oynayamayacağı.
(4) Son olarak, şahsen üzerinde çalışmayı ve okumayı sevdiğim bir alana, biyolojik harp sahasına bakalım. 2019 yılında yayımlanan İsveç’in meşhur savunma düşünce kuruluşu SIPRI raporu, yapay zeka başta olmak üzere, yeni teknolojilerin, biyolojik harbi ve biyolojik harp silahların kontrolünü nasıl komplike hale getirdiğini tartışıyor.
Bu değerli tavsiyeleri için Dr. Can Kasapoğlu’na teşekkür etmek isterseniz bülteni paylaşıp Twitter hesabından mesajınızı iletebilirsiniz :)
🤖 Ulusal Yapay Zeka Stratejisi
📹 Haftanın videosu:
Ulusal Yapay Zeka Stratejimiz nihayet açıklandı. Böylece yapay zeka stratejisi olan 60’tan fazla ülkeden biri olduk.
Öncelikle söyleyeyim: Strateji dokümanını beğendim. Türkiye’de kamu ilk defa yapay zeka alanında derli toplu bir değerlendirme ve somut hedefler içeren bir doküman yayınlamış oldu.
Stratejinin açıklandığı gün BloombergHT için şunları söylemiştim:
Kamuda (veya kurumsal şirketlerde) strateji doküman hazırlamak kolay iş değil. Doküman hazırlandığında genelde eskimiş oluyor. Düşünün son beş yıllık kalkınma planımızda “yapay zeka” lafı geçmiyordu. Ancak “fala inanma, falsız da kalma” misali strateji dokümanı hazırlamanın da kişi ve kurumları bu konu üzerine beraber düşünmeye teşvik etmek gibi bir faydası var.
Açıklanan Yapay Zeka Stratejisi’nde, buna benzer tüm strateji dokümanlarında olduğu gibi, birçok tedbir öngörülmüş. Bu kadar çok adımın atılabilmesi mümkün değil. Bir önceliklendirme olmadığı için ben kendi önceliklerimi açıklayayım dedim:
(1) Kamuda ve özel sektörde ortak veri alanları kurulması, veri.org.tr gibi yeni açık veri platformlarının geliştirilmesi, verinin silolara hapsolmaması önemli.
(2) Verinin Güven İçerisinde Serbest Dolaşımı inisiyatifi içinde sınırötesi veri transferinin serbestleştirilmesi düşüncesi güzel, ama realite ne olacak göreceğiz.
(3) Yenilikçi yapay zeka uygulamaları için düzenleme deney alanı oluşturma ve yararlanma sürecine yönelik mevzuat hazırlanma hedefi de güzel, ancak daha fintek alanında bile yapamadığımız bu işi Yapay Zeka’da yapabilecek miyiz, onu da göreceğiz.
Kendi önceliklerimi iki yıl önce Why Turkey needs a National Artificial Intelligence Strategy başlıklı EDAM yazımda anlatmıştım. Türkiye olarak orta boylu gelişen bir ekonomide yapay zeka işini Amerikan ya da Çinli dijital kodaman şirketlerin elinden alabilmek zor iş. Bunun için Google, Facebook, vb’yi hedefleyen rekabet politikaları da bu belgede yer almalıydı.
Füsun Sarp Nebil’in geçen hafta T24’te yazdığı “Yapay zekâ stratejisi güzel ama altyapısı yok” başlıklı yazı da farklı bir değerlendirme olarak ilginizi çekebilir.
Bültenimizin 27. sayısında da Ulusal Yapay Zeka Stratejisi Taslağı’nı değerlenmiştik.
🐦 Haftanın Tviti
Yapay zekaya yönelik düzenlemeler yapan ülkeler kervanına Çin de eklendi.
Çin’de geçen hafta Algoritma tavsiyleri ve diğer fonksiyonlarına yönelik taslak kurallar yayımlandı. İncelemek isterseniz Stanford DigiChina ekibi tarafından çevirisi yapılmış.
Çin veri altyapısı üzerine çalışan Kendra Schaefer’ın taslağa yönelik yorumu:
As far as I'm concerned, this policy marks the moment that China's tech regulation is not simply keeping pace with data regulations in the EU, but has gone beyond them. 15/
🇰🇷 G. Kore’den Google’a yönelik yasa
🤯 Dijital Kodamanlar Köşesi:
Dünyanın en başarılı ekonomilerinden Güney Kore, Google’a karşı kendi geliştiricilerinin hakkını savunmak için çalışmalara başladı. Güney Koreli yetkililer, üçüncü parti ödeme sistemlerinin uygulamalara eklenebilmesi ve bu sayede komisyonların ortadan kalkması için yeni bir yasa hazırlıyor. İsmi ise: Telekomünikasyon Ticaret Yasası.
Asıl mesele komisyondan çok oyun ve uygulama geliştirici kullanıcılarını kendi ödeme sistemlerini kullanmaya zorlamaları. Müzik ve diğer applerle bu durumu kompanse etmeye çalışıyorlar. Yeni yasa ile hedef: Kullanıcıların Google ve Apple dışında bağımsız ödeme sistemlerini de kullanabilmesine imkan sağlamak.
Geçen sene Dünya Gazetesi’nde yayımlanan Asrın Deli Dumrul’u Apple ve Google yazımda aynı konuyu ele almıştım.
Trolleri engellemenin Stamos yolu
📝 “Global İşler”:
Troller yine gündemimizde. Dezenformasyon, linç kampanyaları başlatma, siyaseti yönlendirme… Sosyal medya düzenlemeleri genellikle trolleri ve nefret dilini engellemek amaçlı yapılıyor. Peki ne kadar etkili?
Sosyal medya konusunda hayli kısıtlayıcı olan Hindistan, Rusya, Çin ve Malezya’da hala siyaset sosyal medya aracılığıyla yönlendiriliyor. Geçen hafta da haber olarak Hindistan’daki sosyal medya düzenlemelerinin çifte standartlı uygulanmasını ele almıştık.
Stamos bu alanda Silikon Vadisi’nin en prestijli uzmanlarından biri. Bir önceki şirketi olan Yahoo’da, şirketin bilerek ve isteyerek Amerikan istihbaratına kullanıcı hesaplarını takip etmek için açık kapı bıraktığını ortaya çıkarmıştı. Facebook 2015 yılında Alex Stamos’u siber güvenlik işinin başına geçirdiğinde dünyaya bu konuyu ciddiye aldığı mesajını vermişti. Stamos’un Facebook macerası, yalan haber ve ulusal güvenlikle ilgili bugünkü tartışmalara ve ne yapılması gerektiğine de ışık tutuyor. Bir de trolleri engellemenin Stamos yoluna bakalım, bu hafta Dünya Gazetesi’nde yazdım.
Bu Cuma günkü yazımda konu İstanbul’da taksi sorunu. Dijital dünyada taksi plakasına gerek var mı? Merak ediyorsanız kaçırmayın.
Bitirirken
Bültenimizin ilk 47 sayısını beraber hazırladığımız Deniz Erciyes bu ay Paris’e taşındı. Kariyerine CommStrat isimli kamu ile ilişkiler şirketinde devam edecek. Kendisine teşekkür ediyor, başarılar diliyorum. Bülteni Nesibe Kırış ile beraber hazırlamaya devam ediyoruz.
🐦 Twitter: Türkçe: @ussal / İngilizce: @ussalEN
📝 Medium: Ussal Şahbaz
❗️Telegram: Global İşler
🔗Web: ussal.net