Global İşler+ 2024/9
💰ChatGPT & Dönüşen Trendler, 📢 Yapay Zekâ & Propaganda, 🤖 Robotik Teknolojisi, 🇪🇸 İspanya'da Yeni Startap Kanunu, 🇫🇷 Mistral.AI & Microsoft
No.157 — 2024/9
Merhaba! Ben Ussal Şahbaz. Her Cuma sabahı e-posta kutunuza gelen Global İşler+ bülteninde teknoloji, toplum, politika kesişiminde dünyada olup bitenlerin Türkiye’ye yansımalarını tartışıyorum. Esas işim olan Ussal Danışmanlıkisimli danışmanlık şirketimde, irili ufaklı teknoloji şirketlerine kamu ile ilişkiler konusunda hizmet veriyorum.
Son bir haftada aramıza katılan 20 takipçimize hoşgeldiniz diyoruz! Bu hafta ChatGPT’nin kazanan ve kaybedenlerini konuşacağız. Ayrıca, ARK Invest’in yeni yıllık raporundan robotların gelişimine dair veriler var. Son olarak İspanya’da yeni çıkan startap kanununun bizim teknoparklardan farkına bakıyoruz.
Salı günü Webrazzi XYZ’de konuşma yapacağım. İndirim kodunuz bültenin sonunda!
ChatGPT’nin kazananları ve kaybedenleri
🖊 Global İşler Köşesi
Son dönemde yapay zekânın farklı iş kollarında nasıl kullanılabileceği ve verimlilik açısından ne gibi etkileri olacağına dair bir çok araştırma yapılıyor. Çalışmaların ortak bulguları şöyle:
Yapay zekâ, yaratıcılık niteliği düşük olan beyaz yaka işleri en az insanlar kadar iyi ve çok daha ucuza yapabiliyor. Ama işler biraz karmaşıklaşıp standart durumların dışına çıkıldığında yapay zekâ insanların gerisinde kalıyor.
Örneğin, Boston Consulting firmasında çalışan yönetim danışmanları ile ChatGPT’nin Excel’deki sayısal veriler ve yöneticilerle yapılan mülakatlara dayanan bir rapor hazırlaması istendiğinde ChatGPT’nin performansı, nitelikli ve becerisi yüksek danışmanlara göre daha geride kalmış.
Harvard Business School, “Navigating the Jagged Technological Frontier: Field Experimental Evidence of the Effects of AI on Knowledge Worker Productivity and Quality”, Eylül 2023.
Peki, bu bulgulara baktığımızda yeni dönemde yapay zekâ teknolojisindeki gelişmeler kimleri nasıl etkiler?
Bana göre daha yaratıcı olan ve değişik parçaları bir araya getirebilecek ilişki ağlarına sahip kişiler bu süreçten kazançlı çıkacak.
Farklı ülke gruplarını bekleyen iktisadi, siyasi ve toplumsal meydan okumalar için ise daha farklı bir durum söz konusu.
Türkiye’nin, gelişmiş ve gelişmekte olan ekonomilerin bu süreçten nasıl etkilenceğini merak ediyorsanız bu haftaki “ChatGPT’nin kazananları ve kaybedenleri” başlıklı yazımı okuyabilirsiniz.
Bu arada yukarıda bahsi geçen çalışmaların bazılarına aşağıdaki linklerden ulaşabilirsiniz:
IMF, “Gen-AI: Artificial Intelligence and the Future of Work”, Ocak 2024.
JAMA, “Comparing Physician and Artificial Intelligence Chatbot Responses to Patient Questions Posted to a Public Social Media Forum”, Nisan 2023.
AI Center for Excellence, “Better Call GPT, Comparing Large Language Models Against Lawyers”, Ocak 2024.
NBER, “Combining Human Expertise with Artificial Intelligence: Experimental Evidence from Radiology”, Haziran 2023.
Yapay zekâ propaganda açısından ne kadar etkili?
📈 Haftanın Grafiği
Georgetown ve Stanford üniversitelerindeki araştırmacılar tarafından yapılan çalışmada yabancı propaganda uzmanları ve GPT3 tarafından yazılan propaganda makalelerinin ne kadar ikna edici olduğu karşılaştırmalı olarak incelenmiş. 8211 kişi ile yapılan anket sonucunda:
Yapay zekâ tarafından hazırlanan propaganda içeriklerinin etkili olduğu,
Propaganda uzmanlarının hazırladığı metinler ile yapay zekânın hazırladığı tezler arasında etki farkının marjinal kaldığı,
Propaganda uzmanlarının yapay zekânın hazırladığı metinler üzerinde çalışma yapmasının ardından bu metinlerin oluşturduğu etkinin anlamlı bir şekilde artmadığı bulunmuş.
Kullanılan büyük dil modelinin GPT4’ten daha ilkel olduğu düşünüldüğünde yeni yapılacak bir çalışmada büyük dil modelinin daha iyi performans göstermesi muhtemel.
Bir sene önce yapay zekâ ile dezenformasyon yapmanın daha kolay ve ucuz olacağını yazmıştım: “ChatGPT 14 Mayıs’taki seçimlerde kullanılır mı?”
Robotlar işlerimizi elimizden alacak mı?
📊 Haftanın raporu
Ark Invest’in geleneksel geleceğin teknolojileri raporu Ocak ayının sonunda yayımlandı. Rapora göre önümüzdeki on yılda yapay zekâ, blokzinciri, multi-omik dizilim (multiomics sequencing), enerji depolama ve robotik alanında teknolojik yakınsama küresel ekonomiyi dönüştürmeye devam edecek.
Raporda benim ilgilimi en fazla çeken bölümlerden biri de robotik teknoloji alanındaki trendler oldu.
Özellikle Amazon’un son on yılda robot istihdamına yaptığı yatırım inanılmaz. 2013 yılından bu yana istihdam edilen çalışan sayısı yaklaşık 20 kat artarken, robot “istihdamı” 1.100 kat artmış.
Donanım ve yazılım maliyetleri hızla düşerken, yapay zekâ teknolojisi sayesinde robotların daha farklı iş kollarında çalıştırılması daha kolay ve ucuz hale gelecek.
Raporda çamaşır makineleri, montaj hattı ve Amazon’un dağıtım merkezinde kullanılan Kiva robotlarının üretkenlik üzerindeki etkilerini mukayese ediliyor:
Sipariş verdikten sonra bir ürünün teslimata hazır hale gelmesi için gereken süre bu robotlar sayesinde %78 oranında kısalmış.
Sizin startap sertifikanız var mı?
🗞️ Haftanın Haberi
Erken aşama yatırımları 2023’te Avrupa genelinde düşüş gösterirken Madrid’te artmış. Peki, Madrid’in sırrı nedir?
2023’te yasalaşan yeni Startap Kanunu, inovasyon yapan erken aşama girişimcileri desteklemek için İspanya Milli Fon Ajansı ENISA’dan “startap sertifikası” alınmasını şart koşuyor. Sertifikasyon sürecini tamamlayan inovatif KOBİ’ler bu sayede vergi indirimlerinden, çalışanlara ve yatırımcılara özel vergi rejimlerinden faydalanabiliyor.
Böylece, İspanya’da inovasyon yapmak isteyen girişimciler sadece belli bir kuluçka merkezine bağlı olmaksızın bu teşviklere erişebiliyor.
Bunun ötesinde kanun, dijital göçebeler için özel bir vize türü de getiriyor.
İspanya’da teknolojik egemenlik konusunda önemli bir farkındalık oluşmuş durumda ve inovasyon yatırımlarını daha iyi destekleyebilmek adına hükümet 20 milyar avroluk yeni bir fon kurup, üç ayrı fonu tek çatı altında toplamayı planlıyor.
Türkiye’deki teknoparklara dair görüşlerimi daha önce “Teknoparklar Çin’deki tek çocuk politikasını hatırlatıyor” başlıklı yazımda tartışmıştım.
Microsoft OpenAI’dan sonra MistralAI’a el attı
🤯Dijital Kodamanlar
Daha önceki bültenlerimizde farklı vesilelerle Fransa’da “yerli ve milli” ChatGPT kurma hedefiyle yola çıkan Mistral.AI adlı startaptan ve 7 sayfalık bir metin ile nasıl 113 milyon dolar yatırım almayı başardığından söz etmiştik.
İşte bu startap, hafta başında Mistral Large (M-Large) adını verdiği büyük dil modelini (LLM) duyurdu.
M-Large’ın en önemli özelliği ise İngilizce dışında Fransızca, İspanyolca, Almanca ve İtalyanca dillerine anadil akıcılığında hakim olması.
Bu hafta çıkan haberlere göre Mistral.AI, M-Large’ın dağıtımı için Microsoft’un Azure AI Studio ve Azure Machine Learning platformlarını kullanacak. Bu iş birliği karşılığında Microsoft, Mistral.AI’dan hisse alacak.
Fransız ve AB Parlamentosu’ndaki siyasiler, “yerli ve milli” yapay zekâ hedefi ile yola çıkan Mistral.AI’ın Microsoft ile anlaşmaya varmasının ardından rekabet ve egemenlik açısından bulut teknolojilerinde ABD’li bir firmaya bağımlı olmanın getireceği riskleri daha sesli bir şekilde dile getirmeye başladı.
Şirketin iddiasına göre M-Large, diğer LLM modelleri ile karşılaştırdığında GPT4 kadar olmasa da Gemini ve LLaMA2 modellerinden daha iyi bir performans ortaya koyuyormuş.
Eski META ve Google çalışanlarının kurduğu şirket, Aralık ayındaki Andreessen Horowitz ve Lightspeed Venture Partners gibi yatırımcılardan 415 milyon dolar yatırım almayı başarmış ve 2 milyar dolarlık değerlemeye ulaşmıştı.
Dil demek, kültür demek. Türkiye'den de Mistral'ler çıkması gerektiğini yazmıştım:
Bitirirken…
Microsoft/MistralAI anlaşmasından söz etmişken, önümüzdeki hafta 5 Mart’ta İstanbul Levent Wyndham Hotel’de yapılacak Webrazzi XYZ 2024 Konferansı’ndaki konuşmamda ChatGPT ile ilgili şimdiye kadar yazdıklarımı ve ötesini anlatacağım.
Konferansa katılmak isteyen okurlarımıza özel indirim kodumuz: BLT_USS_20
Bekleriz!
🐦 Twitter: Türkçe: @ussal / İngilizce: @ussalEN
🔗 Linkedin: @ussal
📝 Medium: Ussal Şahbaz