Global İşler+ 2024/4
Global İşler+ 2024/4
🧑⚕️ Aile Hekimliği & Değer Bazlı Sağlık, 😷 Sağlıkta dijital dönüşüm, 🛏️ Airbnb & İstanbul'da Konut Krizi
No.152 — 2024/4
Merhaba! Ben Ussal Şahbaz. Her Cuma sabahı e-posta kutunuza gelen Global İşler+ bülteninde teknoloji, toplum, politika kesişiminde dünyada olup bitenlerin Türkiye’ye yansımalarını tartışıyorum. Esas işim olan Ussal Danışmanlık isimli danışmanlık şirketimde, irili ufaklı teknoloji şirketlerine kamu ile ilişkiler konusunda hizmet veriyorum.
Son bir haftada aramıza katılan 30 takipçimize hoşgeldiniz diyoruz!
Bu hafta bültenimizin teması sağlık. Aile hekimliğinden başlayıp, sağlıkta dijitalleşme ve en sonunda ChatGPT/doktor karşılaştırmalarına bakacağız. En sonda ise ülkemizde Airbnb kanunu tartışmalarına katkı niteliğinde yeni çıkan bir rapordan alıntılar var. Keyifli okumalar!
Lordlar aile hekimleri için ne diyor?
🖊 Global İşler Köşesi
Dünya değiştikçe her alanda olduğu gibi sağlık sisteminde de inovasyon yapmak gerekiyor. Ancak eski dünyaya göre kurulan sistemlerin yeni dünyaya uyumu zor. Özellikle de aile hekimliğinde…
Nüfus yaşlanıyor ve ihtiyaçlar değişiyor. Kronik hastalıkların maliyeti bulaşıcı hastalıkların önüne geçiyor.
Kaynakların verimli bir şekilde kullanılması sistemin sürdürülebilirliği için önemli. Bunun için günümüzdeki dijital teknolojiler sayesinde “değer bazlı sağlık” (value based health care) yaklaşımı konusunda önemli adımlar atılıyor (bir sonraki başlıkta bu konuda daha çok detay var).
Sağlık konusu uzun soluklu bir yönetişim anlayışını gerektiriyor. Ama demokrasilerde ortalama beş senede bir yapılan seçimler kısa vadeli yaklaşımları siyaseten daha cazip kılıyor.
Dünyada sağlık sisteminde yaşanan sorunların Türkiye’deki aile hekimliği müessesesi ile nasıl ilişkili olduğunu bu hafta Ekonomi Gazetesi’ndeki köşemde tartıştım.
İngilitere’deki aile hekimlerinin teşhis ve tedavi konusunda hizmet vermenin ötesine geçerek aşılama, sağlık takibi ve yönetimi konusunda nasıl rol oynamaya başladıklarını merak ediyorsanız geçtiğimiz yıl Risk Management and Healthcare Policy adlı dergide yayımlanan çalışmaya göz atabilirsiniz.
Daha önce “Deprem sonrası dayanıklılık: Sağlık teknolojileri” başlıklı makalemde sağlık sistemindeki dijitalleşme trendlerini tartışmıştım.
Değer bazlı sağlık ve dijitalleşme
📊 Haftanın raporu
Her sene olduğu gibi geçen hafta yapılan Dünya Ekonomik Forumu’nun (WEF), Davos’taki zirvesinde birçok rapor yayımlandı. Bunlardan biri de bu hafta köşe yazımda da üzerinde durduğum gibi sağlık sektörünün değer bazlı bir anlayışla dönüşümü ve dijital sağlık politikaları ile ilgiliydi.
WEF ve Boston Consulting Group tarafından ortak hazırlanan raporda öne çıkan bazı önemli bulgular şu şekilde:
Dünyada sağlık harcamalarının GSMH’deki payı hızla artıyor. ABD hariç tutulduğunda OECD ülkelerinde bu oran son 23 yılda %7’den %10’a yükselmiş. Pandemi sonrası belli bir gevşeme olsa da eğilim yukarı yönlü.
Küresel anlamda ise sağlık personeli açığı her geçen gün büyümekte. 2030 yılında bu rakamın 10 milyona çıkması öngörülüyor.
Mevcut trendlere bakıldığında daha çok insan kaynağı ve paraya ihtiyaç olduğu ortada. Teknoloji alanındaki dönüşüm ise kaynak yönetimini daha etkin bir biçimde kullanmamıza olanak sağlayabilir.
Hibrit (fiziki/dijital) tedavi süreçleri ve yeni gelişen teşhis imkânları, tedavi sürecini ve hasta takibini kolaylaştırmakta.
Öte yandan daha önce bültenimizde de tartıştığımız üzere yapay zekâ ve büyük dil modelleri sayesinde birçok bürokratik yükü hafifletmek ve süreçleri daha iyi bir şekilde yönetmek mümkün.
Ancak yine de diğer sektörlerle karşılaştırıldığında dijitalleşme süreci açısından sağlık sektörünün gideceği çok mesafe var. Finans, otomotiv ve telekom sektörleri ile karşılaştırıldığın eczacılık ve sağlık sektöründeki dijital dönüşüm oldukça yavaş ilerliyor.
ChatGPT, doktorlardan daha çok empati yapıyor!
📈 Haftanın Verisi
JAMA Internal Medicine adlı dergide geçtiğimiz yıl yayımlanan bir makalede insan doktorlar ile ChatGPT'nin Reddit’teki bir forumda hastalara verdikleri cevaplar karşılaştırılmış:
Rastgele seçilen 195 paylaşımdaki cevaplar inclenmiş.
Sonuç olarak, ChatGPT'nin cevapları 9 kat daha empatik bulunmuş!
Airbnb Yasası: Kısa Süreli Kiralamaların Konut Kriziyle İlişkisi
🧐 Fikri Takip
Bu hafta İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin Planlama Ajansı İPA, Airbnb işine dair bir rapor yayımladı.
Öncelikle böyle raporlar çok kıymetli. Medeni ülkelerde kanunlar yapılmadan önce böyle etki analizleri yapılır. Bizde ise kanunlar ne yazık ki, daha ziyade “körebe” oynar gibi amaç ve etkinin ne olduğu pek tartışılmadan yapılıyor.
Ekim ayında çıkan Airbnb kanunuyla ilgili görüşlerimi daha önce yazmıştım.
Gelin, İPA raporunun öne çıkan bazı bulgularına bakalım:
İstanbul’da Airbnb işi, şahısların evlerini kiralamasından ziyade yatırımcıların bu amaçla aldıkları evlerin kiralanmasına dönüşmüş:
Airbnb’deki ev sahiplerinin %72’sinin 1 ev kaydı bulunurken bu oran toplam ev sayısının %35’ine denk düşüyor.
Kullanıcıların %6’sının ise 5’ten fazla ev kaydı bulunuyor. Ancak %6’lık bu kesim bütün ev kayıtlarının %36’sına sahip.
Rapora göre, Aralık 2023’te İstanbul’da toplam 37.992 adet Airbnb kaydı bulunuyor. Diğer bazı küresel metropellerdeki rakamlar ise şöyle:
Paris’te 67.942, New York’ta 39.160, Barselona’da 18.086 ve
Amsterdam’da 8.376 Airbnb kaydı var.İstanbul’daki Airbnb sayısının fazla olduğu iddia edilmiş. Oysa bunu söylemek için şehirlerin nüfuslarını/toplam mesken sayılarını da dikkate almak lazım. Bu şehirlerin tamamı İstanbul’dan küçük (Amsterdam’ın nüfusu 1 milyon civarında).
Tabii, Türkiye’deki Airbnb’lerin büyük ölçüde İstanbul’da yoğunlaştığını, Ekim ayında kabul edilen kanunun ise tüm yurdu kapsadığını unutmayalım. Bu farklılıklar nedeniyle, medeni ülkelerde bazı düzenlemeler yerel idarelere bırakılıyor.
Ne diyelim, keşke bu tartışmalar kanun çıkmadan önce yapılsaydı.
Bitirirken
Değerli okurlarım,
Bazen bültende içeriklerin rutinleştiğini hissediyorum. Umarım siz böyle düşünmüyorsunuzdur! Yine de 2 hafta ara vererek kendimizi yenilemeye karar verdik. Önümüzdeki 2 hafta Cuma sabahları sadece köşe yazımdan oluşan birer bülten alacaksınız. Sonra bazı yeniliklerle devam edeceğiz.
🐦 Twitter: Türkçe: @ussal / İngilizce: @ussalEN
🔗 Linkedin: @ussal
📝 Medium: Ussal Şahbaz