Global İşler+ 2024/19
Global İşler+ 2024/19
🚀 Teknoloji Ekosistemleri, 🤖 OpenAI Scarlett Johansson'un Sesini Nasıl Çaldı?, 🇫🇷 Fransa TikTok'u Yasakladı, 🇨🇳 Çin Biyoveri ile Yapay Zekâ Eğitiyor
No.167 — 2024/19
Merhaba! Ben Ussal Şahbaz. Her Cuma sabahı e-posta kutunuza gelen Global İşler+ bülteninde teknoloji, toplum, politika kesişiminde dünyada olup bitenlerin Türkiye’ye yansımalarını tartışıyorum. Esas işim olan Ussal Danışmanlık isimli danışmanlık şirketimde, irili ufaklı teknoloji şirketlerine kamu ile ilişkiler konusunda hizmet veriyorum.
Son bir haftada aramıza katılan 21 takipçimize hoşgeldiniz diyoruz!
Avrupa ve Türkiye’de teknoloji ekosistemleri: Yeni hikâyemiz ne olabilir?
🖊 Global İşler Köşesi
Geçen hafta, Webrazzi tarafından organize edilen “Tech.eu Summit London 2024” etkinliğindeydim. Londra’daki etkinlikte 1200’den fazla katılımcı ve 120 konuşmacı vardı.
Avrupa’daki teknoloji şirketlerinin toplam değerinin %80’i İngiltere, Fransa, Almanya ve Benelüks ülkelerinden geliyor. Ama Londra’daki toplantıda katılımcılara bakıldığında Doğu Avrupalı ve Türk girişimcilerin ağırlığı göze çarpıyordu.
Bu durumun temel nedeni, Avrupa kıtasındaki dengesizlikler.
Batı Avrupa’da herkesin hayatı konforlu ve nüfus yaşlı olduğu için girişimcilik eğilimi zayıf.
Çevre ülkelerde ise yükselen bir girişimcilik dalgası var.
Ama çevre ülkelerdeki girişimciler biraz palazlanınca merkez ülkelere kayıyor. Durum böyle olunca işin kaymağını daha çok Kuzeybatı Avrupa ülkeleri yiyor.
Ülkemizde teknoloji yatırımlarındaki yabancı payı %10’lara kadar gerilemiş durumda. Daha fazla nasıl yatırım çekebileceğimiz konusuna kafa yormamız lâzım.
Ekonomi Gazetesi’ndeki köşemde bu konuyu ve 2030’lara doğru giderken Türkiye’nin nasıl bir yol izlemesi gerektiğini tartıştım.
OpenAI Scarlett Johansson’un sesini mi çaldı?
🗞️ Haftanın Haberi
OpenAI ve Scarlett Johansson arasındaki ses benzerliği meselesi, hem teknoloji hem de sanat dünyalarında ciddi bir gündem oluşturdu.
Scarlett Johansson, geçen yıl ChatGPT’yi seslendirmesi için aldığı teklifi reddetmiş.
Ama yine de geçtiğimiz hafta yayımlanan GPT-4o’da sesli asistan tercihinde Sky seçeneğinin, Scarlett Johansson’nun ses tonuna benzerliği herkesin dikkatini çekti.
Bunun üzerine Scarlett Johansson hukuki süreç başlatınca sonunda Sky seçeneği GPT-4o’dan kaldırıldı. Konuyla ilgili Johansson kamuoyuna bir açıklama da yaptı.
Open AI CEO’su Sam Altman, sesin Johansson'a ait olmadığını ve başka bir seslendirme sanatçısı tarafından kaydedildiğini söylemiş. Ancak iş o kadar basit değil gibi:
Sam geçen yıl, “Her” filminin en sevdiği film olduğunu da söylemişti.
Sam Altman’ın Scarlett Johanson saplantısı başına iş açacak gibi. Zira sanatçılar, yazarlar ve oyuncular, yaratıcı eserlerinin üretici yapay zekâ tarafından izinsiz kullanılmasını istemiyor.
Ama görünen o ki, OpenAI karşı tarafın rızasını alma konusunda çok da hassas davranmıyor. Zaten benzer bir kriz de OpenAI ve New York Times arasında Ocak ayında patlak vermişti.
Geçen hafta dünyanın en büyük müzik yayıncısı olan Sony Music de bir hamle yaptı ve OpenAI, Google ve Microsoft ile iletişime geçerek yapay zekâ eğitiminde telif haklarına sahip olduğu eserlerin kullanılıp kullanılmadığı konusunda bilgi talep etti.
Önümüzdeki dönemde AB Yapay Zekâ Yasası ile şirketlerin daha şeffaf bir şekilde eğitim süreçleri hakkında bilgi vermesi gerekecek.
TikTok yasaklarına Fransa da katıldı
🤔 Fikri Takip
Fransa’nın deniz aşırı toprakları arasında yer alan Yeni Kaledonya’da 13 Mayıs’ta bağımsızlık yanlılarının başalttığı protestolar nedeniyle Fransa karıştı. Hatta eylemleri kontrol altına almak için olağanüstü hal ilan eden hükümet, Asya Pasifik’te yer alan bu adalar topluluğunda TikTok’a erişimi engelleme kararı aldı.
Ülkemizde de Yeni Kaledonya konusu, Fransa’nın bölgedeki protestolardan Azerbaycan ve hatta Türkiye’yi sorumlu tuttuğuna dair haberlerin çıkması ile gündeme geldi.
Bu ay Fransa Meclisi’nde kabul edilen yeni bir yasa değişikliği ile Yeni Kaledonya’da 10 yıldır yaşamakta olan kişilerin de yerel seçimlerde oy kullanmasının önü açılınca bağımsızlık yanlıları protestolara başlamış.
Enerji depolaması teknolojisinin vazgeçilmez madeni nikel dünyadaki üç numaralı üreticisi Yeni Kaledonya
Yeni Kaledonya’daki gösteriler artınca, Fransa olağanüstü hal tedbirleri kapsamında adada 15 Mayıs’tan itibaren TikTok uygulamasına cep telefonları üzerinden erişimi yasakladı. Yasağın nedeni ise platform üzerinden nefret ve şiddet mesajlarının yayılması.
Fransız hükümetinin terörizm bahanesi ile aldığı bu kararın hukukiliği de tartışma konusu. Meselenin nasıl terörizm ile ilişkili olduğu net olmadığı gibi TikTok yetkilileri, Yeni Kaledonya yönetimi veya Fransız hükümetinden kendilerine içeriklerle ilgili bir talebin ulaşmadığını söylüyor.
Avrupa’da yasalaşan Dijital Hizmetler Kanunu (DSA) ile Fransa’nın TikTok’u Avrupa topraklarında yasaklaması mümkün değil. Ama Asya Pasifik’te yer alan Yeni Kaledonya, özel statüsünden dolayı AB kanunlarına değil ama Fransız kanunlarına tabi değilmiş.
Fransız hükümeti, 2,5 milyon devlet memurunun, iş telefonlarına TikTok, Instagram, Twitter ve Netflix gibi “rekreasyonel” uygulamaları yüklemelerini geçen yıl Mart ayında yasaklamıştı. Neden olarak da bu uygulamaların siber güvenlik ve veri güvenliği açısından uygun olmadığı belirtilmişti.
Geçtiğimiz hafta bültenimizde Türkiye’de de TikTok konusunda yasakların kapıda olabileceğini not etmiştik. Dijital Mecralar Komisyonu Başkanı Hüseyin Yayman’ın Twitter’ın ülkemizde ofis açması gerektiğine dair açıklamalarını da paylaşmıştık:
Bu hafta dijital telif yasası hazırlıkları çerçevesinde mecliste gerçekleştirilen toplantıda Yayman, TikTok, Twitter ve Instagram’ın da dijital telif düzenlemelerine tabii olacağını açıkladı.
Ayrıca 22 Mayıs’ta Twitter, Türkiye’de ofis açacağını duyurdu. Böylelikle muhtemel bir bant daraltma tedbiri şimdilik gündemden düştü.
Mart ayında ABD’de TikTok’un satışı veya yasaklanması ile ilgili yasa Kongre’den geçtikten sonra Biden tarafından onaylanmıştı.
Medikal sektöründe yapay zekâ rekabeti ve Çin’in stratejisi
📊Haftanın Raporu
Georgetown Üniversitesi çatısı altında yer alan Center for Security and Emerging Technologies (CSET) adlı düşünce kuruluşu Çin’in medikal sektöründe yapay zekâ teknolojisi konusunda ne gibi adımlar attığına dair bu ay yeni bir rapor yayımladı.
Rapora göre 2006 yılından itibaren biyoteknoloji konusunda önemli politikalar geliştiren Çin, 2017’deki Yeni Nesil Yapay Zekâ Kalkınma Planı ve 2021’deki 14. Kalkınma Planı ile yapay zekâ teknolojisinin sağlık sektöründeki kullanım alanlarının geliştirilmesi konusunda önemli kararlar almış.
Öte yandan raporda üç önemli bulgu da öne çıkıyor:
Çin’in dünyada diğer ülkelerde yaşayan kişilerin biyoverisine (biodata) erişimi varken kendi verisini diğer ülkeler kapatmış.
Çin, medikal alanda yapay zekâ ile ilgili akademik çalışmalara daha fazla kaynak ayırmaya başlamış ve yayın anlamında ABD ile yarışır konuma gelmiş.
Çin’de tıp alanındaki yapay zekâ uygulamalarının ticarileşmesi ile ilgili devlet teşviği söz konusu. Daha önce biyoteknoloji alanında faaliyet göstermeyen Alibaba gibi dijital şirketler bu alanda yatırım yapmaya başlamış durumda.
Geçmişte de tartıştığımız gibi geniş veri setlerine erişim daha güçlü yapay zekâ uygulamaları geliştirmek için bir avantaj. Görünen o ki, Çin bu konuda önemli ölçüde mesafe kat etmiş ve veriyi paraya çevirme konusunda önemli adımlar atmış.
🐦 Twitter: Türkçe: @ussal / İngilizce: @ussalEN
🔗 Linkedin: @ussal
📝 Medium: Ussal Şahbaz