Global İşler+ 2023/6
🇮🇱İsrail ve Kuantum Bilgisayarlar, 🚙Otonom Mobilite nereye?, 🇪🇺Yeşil Mutabakat Sanayi Planı, 🇹🇷Dünyada Hizmet İhracatı ve Türkiye
No.110 — 2023/6
Değerli okurlarım,
Muhtemelen modern Türkiye tarihinin en büyük doğal afetiyle karşı karşıyayız.
Antakya, Roma İmparatorluğu’nun (ve muhtemelen o zamanki dünyanın) en büyük üçüncü şehriyken 13 Aralık 115 tarihinde 250 bin kişinin öldüğü söylenen depremle yerle bir olmuştu. 6 Şubat 2023’teki depremin de maalesef benzer sonuçları var. Ne yazık ki teknoloji ilerlese de toplum ve politika bazen aynı yerde duruyor.
Depremde hayatını kaybedenlere Allah’tan rahmet diliyorum.
Bu haftaki bültenimizin bu gündemden kısa bir nefes alma fırsatı olmasını dilerim.
İsrail kuantam bilgisayar teknolojisindeki trendleri nasıl yakalamayı planlıyor?
🗞 Haftanın Haberi
Kuantum bilgisayar teknolojisi konusunda dünyada hızlı bir yarış var. Çin kuantum teknolojisinin geliştirilmesi için 15.3 milyar doları gözden çıkarırken, AB ise bu teknolojinin geliştirilmesi için 7.2 milyar dolarlık bir kaynak ayırmış durumda.
İsrail’de önümüzdeki beş yıl boyunca kuantum bilgisayar teknolojisi alanında kullanılmak üzere devlet tarafından 370 milyon dolar tahsis edilmiş.
Tel Aviv, takip edeceği stratejiyle siber güvenlik, iklim teknolojiler, sağlık teknolojileri ve mobilite konusunda olduğu gibi fark oluşturacak bir ekosistem inşa etmeyi planlıyor. Bu işlere toplamda 2,4 milyar dolar kamu kaynağı ayrılmış.
Atılacak adımlar arasında kuantum teknolojileri için ortak bir deneme alanı ve mükemmeliyet merkezi kurulması.
Böylelikle İsrail’deki akademisyen ve girişimcileri dijital kodamanların elinden kurtararak algoritmalarını test edebilecekleri ve ellerindeki veriyi kullanabilecekleri imkânlar sağlanması hedefleniyor.
Ocak ayında Savunma Sanayii Başkanı İsmail Demir de Türkiye’nin yeni bir Kuantum Araştırma Merkezi açmayı planladığını ve bu merkezin ilk etapta özellikle savunma sanayiinde devam eden Lidar ve Kudar projelerinin geliştirilmesinde rol oynayacağını söylemişti.
Bu ekosistem geliştirme stratejilerinin sonuncunda İsrail, mesela bir araba üretici olmasa da mobilite yazılımları konusunda dünyada önde gelen ülkelerden biri haline gelmeyi başarmıştı. Örneğin İsrail’den çıkan mobilite yazılımı Mobileye şirketi 2017’de Intel’e 15.3 milyar dolara satılmış, bu satışın vergisinden her İsrail vatandaşının cebine 500 dolar (toplam 3,9 milyar dolar vergi) girmişti.
ARK Invest - Big Ideas 2023: Otonom mobilite nereye?
📒Haftanın Raporu
Bu hafta ARK Invest’in geleneksel geleceğin teknolojileri raporu yayınlandı. Raporda en çok otonom mobilite bölümü ilgimi çekti.
ARK Invest bazen biraz atıyor, geçen sene fonları %70 civarında düşmüştü. Öte yandan, bu sene başında Bitcoin birkaç seneye 1 milyon dolar olabilir demelerinden sonra bir ayda Bitcoin fiyatı %40 yükseldi. Yani tahmine inanmamak ama tahminsiz de kalmamak lazım.
Sürücüsüz arabalar beklendiği kadar hızlı yaygınlaşamayacak gibi görünüyor. Çünkü şehir içi trafik yapay zeka için çok kompleks. Ayrıca regülasyon, sigorta, hatta taksi lobisi vb. bir sürü kurumsal engel var. Ancak otonom araçların hızla yayılabileceği bir alan düz yolda şehirlerarası seyahat olabilir.
ARK Invest’in tahminine göre, otonom araç imkânı arttıkça uçuşların
%15’i kafadan işlevsiz hale gelecek
%45’inde de otonom araçlar tercih edilebilir
Diğer fırsat ise, drone ile yemek ve hızlı süpermarket dağıtımı. Bu işi insan kuryelerle yaparak ölçeklendirmenin zorluklarını daha önce yazmıştım.
ARK Invest, 2030’da dünyadaki yemek siparişlerinin yarısının drone ile dağıtılacağını tahmin ediyor.
Yeşil Mutabakat Sanayi Planı: Ekonomik devler arasında tepeye doğru yarış mı başlıyor?
🌱 Haftanın İklim Teknolojisi
AB’nin, Amerika’nın iklim teknolojisi teşvik paketi Inflation Reduction Act’e (IRA) cevabı olan Yeşil Mutabakat Sanayi Planı’nın detayları geçtiğimiz günlerde basına sızdırıldı:
AB’nin cevabı olan Yeşil Mutabakat Sanayi Planı, IRA gibi güçlü sübvansiyonlar içeren bir paket.
Pandemi döneminde askıya alınan üye devletlerin sübvansiyon kısıtları 2025’e kadar yeşil projeler için yürürlüğe geri girmeyecek. Toplam sübvansiyonların %77’ini finanse eden Almanya ve Fransa için bu bir iyi haber.
Daha küçük üyelerin rekabetçi kalabilmesi adına ise AB’nin pandemiden toparlanmak için ayırdığı 250 milyar Avro’luk finansmanın, ‘Avrupa Egemenlik Fonu’ adı altında yeniden paketlenerek iklim teknolojilerini sübvanse etmek için kullanılacağı belirtiliyor.
İklim teknolojisi hızla ticaret savaşlarının meydanı haline geliyor. Çin bu konuda, soğuk savaş mantalitesinden çıkmak gerekir demişti. Buna karşılık ABD’nin iklim yüksek temsilcisi John Kerry, “Korumacılığımızı eleştireceğinize benzer politikalar geliştirin ki iklim mücadelesi hızlansın” şeklinde bir cevap verdi. Görünen o ki, Biden yönetiminin iklim teknolojilerine dair sanayi politikasının Çin ve AB’de yansımaları olacak.
Hizmet ihracatının konuşulmayan sorunları
🖊 Global İşler Köşesi
Küreselleşmeyle önce mallar sınırları geçti sonra da fabrikalar. Böylelikle değer zincirleri dünyaya yayıldı. Ama malların ve değer zincirlerinin yayılma sürecinde artık sona doğru geldik. Bu tespitleri yapan iktisat profesörü Richard Baldwin’e göre, 2010’ların ortalarından beri sanayi ürünleri ticaretinin dünyanın toplam geliri içindeki payı artık stabil hale geldi.
Bundan sonra hizmetler sınırları aşacak. Peki, Türkiye olarak buna hazır mıyız?
Bu konuda hangi adımları atmamızı gerektiğine dair düşüncelerimi geçtiğimiz hafta Nasıl Bir Ekonomi Gazetesi için kaleme aldım.
Eğer dijital hizmetler açısından dünyanın nereye gittiğini ve hangi merkezlerin öne çıktığı hakkında fikir sahibi olmak isterseniz “The 2021 Kearney Global Services Location Index” başlıklı rapora göz atabilirsiniz.
Önümüzdeki haftadan itibaren Global İşler+ her Perşembe sabahı e-posta kutunuzda olacak!
İklim teknolojileri köşemizi yazan Azem Yıldırım’a teşekkür ederiz.
🐦 Twitter: Türkçe: @ussal / İngilizce: @ussalEN
📝 Medium: Ussal Şahbaz
🔗Web: ussal.net