Global İşler+ 2023/32
🇪🇺Brüksel Etkisi, 🤖Dijital Egemenlik, 🦾ChatGPT & Yeni Fikirler, 👩💻GPT ile Nasıl Konuşmalı?, 🎥OVP & Dijital Dünya
No.136 — 2023/32
Merhaba! Ben Ussal Şahbaz. Her Cuma sabahı e-posta kutunuza gelen Global İşler+ bülteninde teknoloji, toplum, politika kesişiminde dünyada olup bitenlerin Türkiye’ye yansımalarını tartışıyorum.
Brüksel Etkisi
🖊 Global İşler Köşesi
Geçenlerde Çin’de katıldığım konferansta yaşını başını almış bir Fransız katılımcı “Avrupa Birliği (AB) özünde bir standart belirleme kurumudur” demişti. Gerçekten de özellikle dijital ekonomi alanında Brüksel’de konan kurallar artık dünyanın birçok yerindeki standartları belirliyor. Buna da “Brüksel Etkisi” deniyor.
Dijital işleri ilgilendiren 150’den fazla AB regülasyonu var. Son yıllarda çıkan DSA (Dijital Hizmetler Kanunu), DMA (e-Ticaret Kanunu, MiCA (Kripto Varlık Piyasaları Kanunu) ve Data Act (Veri Yasası) bu alanlarda dünyaya yön verecek.
AB, giderek daha etkili bir küresel regülasyon aktörü haline geliyor. Ben de bugünkü köşemde “Brüksel Etkisi”nin nasıl çalıştığını, Londra’nın geliştirdiği alternatif yaklaşımları ve bu çerçevede yapay zekâ düzenlemelerinin durumunu tartıştım.
Brüksel Etkisi ile ilgili daha fazla okuma yapmak isterseniz:
Charlotte Siegmann & Markus Anderljung, The Brussels Effect and Artificial Intelligence: How EU regulation will impact the global AI market, Ağustos 2022.
Annegret Bendiek & Isabella Stuerzer, The Brussels Effect, European Regulatory Power and Political Capital: Evidence for Mutually Reinforcing
Internal and External Dimensions of the Brussels Effect from the European Digital Policy Debate, Ocak 2023.
The Benefits of Brexit: How the UK is taking advantage of leaving the EU, Ocak 2022.
ChatGPT yaratıcı fikir üretiminde insanları geçer mi?
🗞 Haftanın Haberi
UPenn’deki ünlü Wharton School tarafından yayımlanan yeni bir çalışmada araştırmacılar, ChatGPT’nin ne kadar iyi fikir üretebildiğini test etmişler. Bunun için ChatGPT’den yeni tüketici ürünü olarak pazarlanabilecek fikirler geliştirmesi isteniyor. Sonrasında bu fikirlerin tüketici anketleriyle ne kadar başarılı olduğu ölçülmüş. Çıkan sonuçlara göre,
ChatGPT yardımıyla çalışan bir insan, 15 dakikada 200 fikir geliştirirken; tek başına aynı sürede sadece beş fikirde kalıyor. Bu sayı, insanlardan oluşan bir grup ile yapılan bir çalışmada daha da düşüyor.
Eğer iyi fikirler arasından seçtiğiniz örnekleri ChatGPT ile paylaşırsanız bu defa da üretilen fikirlerin kalitesi daha da yükseliyor.
Bu çalışma, artık yaratıcı fikirlerde de ChatGPT insanları geçti diye yorumlandı. Oysa, tüketici ürünü geliştirmenin ne kadar yaratıcı bir il olduğu konusunda benim şüphelerim var. Ürün geliştirmek, sadece fikir ile sınırlı bir şey değil. Birçok metodolojisi olan ve son derece yapısal süreçlere sahip bir olgu. Dolayısıyla, ChatGPT’nin başarısı ilgi çekici olsa da başarı, “yaratıcılık” ile mi ilgili pek emin değilim.
ChatGPT ile nasıl iletişime geçmeli?
👩🏻🏫 Haftanın Tavsiyesi
Eğer ChatGPT gibi bir LLM kullanıyorsanız bir çok şeyi hızlı bir şekilde yapmanız mümkün. Ama bunun için ChatGPT’yi doğru bir şekilde yönlendirmeniz gerekiyor. Bunu yaparken de sohbet satırına yazdığımız “prompt”lar (sufle) büyük önem taşıyor.
Julian Melanson ve Benza Maman bu promptların nasıl yazılması gerektiğine dair kısa bir eğitim programı hazırlamış. Yazdıkları 17 sayfalık “The Prompt Engineering Guide: ChatGPT Complete Guide: Learn Midjourney, DALL-E 2 & More” başlıklı rehber oldukça iyi bir çerçeve ortaya koyuyor.
Bence burada ChatGPT ile iletişim için verilen birçok tavsiye aslında insanlarla iletişimde de faydalı.
Rehbere aşağıdaki Youtube videosunun açıklama kısmından da ulaşmak mümkün. Dilerseniz Julian Melanson’un kısa videosunu da seyredebilirsiniz.
Avrupa’nın dijital egemenliği için yerli LLM
🧐 Fikri Takip
SiloGen ve Finlandiyalı Turku Üniversitesi arasında kurulan konsorsiyum, Avrupadaki bütün dilleri kullanan ve faklı kültürleri doğru bir şekilde yansıtan dünyanın en büyük açık kaynak büyük dil modelini (LLM) geliştirmeyi hedefliyor.
Konsorsiyum yeni dil modellerini geliştirirken dünyanın üçüncü, Avrupa’nın ise en güçlü süper bilgisayarı LUMI’yi kullanacak.
SiloGen ve Turku Üniversitesi’nin özellikle her dile ve kültüre eşit yaklaşımla oluşturmayı planladıkları açık kaynak dil modeli Avrupa’nın da bu yarışta kendi kuralları ve kodları ile yer almak istediğinin önemli bir göstergesi.
Bu sayede ayrıca, bu altyapıyı kullanan, özelleştirilmiş dijital uygulamaların (use-case specific downstream applications) geliştirilmesi de daha kolay olacak.
Nisan ayında, yapay zekâ dil modellerini geliştirirken İngilizce’nin diğer dillere nazaran daha geniş bir dijital müktesebata sahip olduğunu ve bunun da önemli bir avantaj olduğunu tartışmıştık. SiloGen’in farklı dillere ait kaynakları toplarken nasıl bir strateji izleyeceğini beraber göreceğiz.
2024-2026 Orta Vadeli Plan, dijital ve yatırım dünyasına nasıl etki edecek?
🎥 Haftanın Videosu
Geçen hafta Webrazzi’deki POLİTİKOD serimizde yeni açıklanan Orta Vadeli Program’ı konuştuk. OVP'de "teknoloji" kelimesi 94 defa geçiyor. Artık teknoloji politikaları, ekonomi politikasının ana unsurlarından biri. Ancak bu konuda ortaya konan söylemden çok, atılan somut adımlar ve uygulamalar önemli olacak!
Bu arada her seferinde bültende duyurmuyorum ama POLİTİKOD video serimiz her iki haftada bir yayınlanıyor. Eski yayınları burada bir araya getirdim.
🐦 Twitter: Türkçe: @ussal / İngilizce: @ussalEN
🔗 Linkedin: @ussal
📝 Medium: Ussal Şahbaz