Global İşler+ 2023/14
🇮🇹İtalya & Yasaklar, 💪ChatGPT & Jeopolitik, 🌹Atatürk & Çiçekler, 🇮🇱İsrail'de Siyasetin Dinamikleri
No.118 — 2023/14
Merhaba! Ben Ussal Şahbaz. Her Perşembe sabahı e-posta kutunuza gelen Global İşler+ bülteninde teknoloji, toplum, politika kesişiminde dünyada olup bitenlerin Türkiye’ye yansımalarını tartışıyorum.
Geçen hafta aramıza katılan 95 yeni abonemize hoş geldiniz diyorum!
Bu hafta İtalya’daki yasaklardan jeopolitik risklere kadar yine bolca ChatGPT gündemimiz var. O kadar ki size indirim kuponu bile veriyoruz. Sonra İsrail’den ve Türkiye’den beyin göçüne değineceğiz. Keyifli okumalar!
İtalya’nın ChatGPT yasağı ne anlama geliyor?
🖊 Global İşler Köşesi - 1
İtalya’nın kişisel verileri koruma kurumu ChatGPT’yi yasaklama kararı aldı. Hızını alamayan İtalyanlar, bugünlerde de laboratuvarda üretilen et ürünlerine yasak koymaya hazırlanıyor.
Bir ülkenin neyi yasakladığı ve rakiplerinin aynı konuda ne şekilde hareket ettiği belki de o ülkenin kalkınma patikasını ve hatta toplumsal dinamiklerini doğrudan etkiliyor. Öyleyse, İtalya’nın aldığı yasak kararlar ne anlama geliyor? İtalya koyduğu yasaklarla diğer ülkelere bir örnek mi olacak yoksa başka ülkeler başka yollar mı izleyecek?
Devletlerin kamu yönetiminin sahip olduğu siyasi kültür ve bürokrasinin yeniliklere gösterdiği tepkiler açısından İtalya’daki yeni yasaklar hakkındaki görüşlerimi geçtiğimiz hafta Nasıl Bir Ekonomi Gazetesi’ndeki köşemde tartıştım.
ChatGPT’nin jeopolitik etkisi ne olur?
❓Haftanın Sorusu
ChatGPT’nin muhtemel jeopolitik etkilerini merak eden Víctor Muñoz ve José Ignacio Torreblanca, ECFR’daki “Insights from an AI author: The geopolitical consequences of ChatGPT” başlıklı yazılarında, GPT’ye bazı ilginç sorular sorup bu konuyu irdelemişler. GPT’ye sorulan sorulardan bazıları:
ChatGPT, Çin ve ABD arasındaki teknoloji yarışına nasıl bir etki eder?
ChatGPT askeri amaçlarla kullanılabilir mi?
ChatGPT dezenformasyon amaçlı kullanılabilir mi?
ChatGPT çağında kariyer ve hayatın döngüleri
🎤 Global İşler Podcast
Geçtiğimiz hafta podcast yayınında konuğum değerli dostum İhsan Elgin’di. Oldukça keyifli geçen sohbetimizde sorulara cevap aradık:
- Hayatımıza 3-7 yıllık döngülerle yaklaşabilir miyiz?
- Teknoloji hızla değişirken işsiz kalmamak için hangi davranışları alışkanlık haline getirmek lazım?
- ChatGPT gençleri gerizekâlı mı yapacak?
Geçen haftaki ricam üzerine, Spotify veya Apple Podcast’te podcaste puan veren / beğenen okurlarımıza teşekkürler! Sayenizde artık podcastimiz artık daha çok dinleyiciye ulaşıyor.
Değerli okuyucularım,
Biliyorsunuz Global İşler+ bülteni ücretiz ve öyle de kalacak. Bu bültene kendi okuma alışkanlığımı disipline sokmak için başlamıştım. Yaklaşık üç senede binlerce aboneye ulaştık ve daha önemlisi abonelerimizin yaklaşık yarısı bülteni düzenli olarak her hafta okuyor. Hepinize çok teşekkürler.
Bültende ifade özgürlüğünü korumak için sponsor vb. de almıyorum. Son aylarda biliyorsunuz bir de podcaste başladık. Tabii bu işlerin de bir masrafı oluyor. Eğer tamamen gönüllü olarak masraflara destek olmak isterseniz Substack’in yeni “pledge” özelliğini devreye soktum. Bir nevi bahşiş modeli. Destek vermezseniz hiçbir kaybınız olmayacak.
Standart aylık destek miktarını Maslak 42’de bir vale ücretine eşitledim (ayda 7,5 dolar). Dilerseniz yıllık destekçi (peşin 75 dolar) veya “başkan” da (200 dolar) olabilirsiniz. Eğer halen bültene aboneyseniz aşağıdaki tuşa basmanız yeterli.
Çok teşekkürler…
ChatGPT kimi hangi çiçeğe benzetti?
😁Haftanın Meme’i
Birileri, ChatGPT’den aşağıdaki isimleri birer çiçeğe benzetmesini istemiş ve bu konuda bir de açıklama istemiş.
Ben de ChatGPT’ye aynı soruyu sorup yukarıdaki listeyi hatırlatınca şöyle dedi:
Eğer Mustafa Kemal Atatürk bir çiçek olarak simgelenirse, bu gelincik olacaktır. “Kırmızı gelincik'in dayanıklılığı, Atatürk'ün Türk İstiklal Savaşı'nı yönetme ve Türkiye Cumhuriyeti'ni kurma konusundaki kararlılığı ve gücünü yansıtır. Ayrıca, gelincik'in kırmızı rengi tutku ve vatanseverliği simgeler, bu da Atatürk'ün Türk halkının refahı ve birliği için gösterdiği bağlılığı yansıtır. Gelincik'in parlak ve dikkat çekici görünümü, Atatürk'ün Türk tarihindeki önde gelen rolünü ve ülke üzerindeki derin etkisini temsil eder.”
Bir de farklılık olsun diye aynı soruyu Microsoft’un yapay zekâ uygulaması Bing’e sordum. Üç cevap aldım: Atatürk çiçeği, kırmızı lale ve beyaz gül. Her ne kadar Atatürk çiçeği biraz klasik bir cevap olsa da Bing bazı kaynaklarda bu çiçeğin idealist ve aydın kişilikleri temsil ettiğini ve bu çiçeğin Atatürk tarafından Türkiye’ye getirildiğini söyledi.
ChatGPT temelli yerli ve milli yazılımlar
📤 Haftanın dosyası
Biz sürekli ChatGPT hakkında konuşurken, gerçekten ChatGPT kullanarak iş yapmaya başlayan Türk girişimcileri de ortaya çıkmaya başladı. Bu hafta sizleri bu girişimlerden ikisiyle tanıştırmak için ayrıca indirim kuponu veriyorum. 🎁
Cere’yi geçen hafta tanıtmıştık. Avatar ile konuşarak ChatGPT ile temas etmek istiyorsanız indirim kodu USSAL007. Cere App Store ve Android Play Store’da.
Geçen hafta podcastime konuk olan Fatih Güner’in kurduğu Komünite’nin bir ürünü olan WAGPT, WhatsApp’tan gönderdiğiniz sesli mesajlara ChatGPT üzerinden cevap veriyor. İlk 3 ay %50 indirimle kullanmak için bu linki ziyaret edebilirsiniz.
ChatGPT arayüzlerinin bu kadar hızlı yayılması, bu teknolojinin normal hayata da ne kadar hızlı adapte edilme potansiyeli olduğunu gösteriyor.
İsrail’deki olaylardan alınacak dersler
🖊 Global İşler Köşesi - 2
İsrail’de, yaklaşık üç aydır, Binyamin Netanyahu’nun yapmak istediği yargı reformuna karşı protestolar devam ediyor. Son olarak yargı reformunu eleştiren Savunma Bakanı Yoav Gallant’ı görevden alan Netanyahu, tekrar alevlenen protestolar sonrası geri adım atmak zorunda kaldı ve bu hafta Gallant’ın görevine devam edeceğini duyurdu.
Binyamin Netanyahu ülkedeki tansiyonu düşürmek için 27 Mart’ta yargı reformunu ertelemişti.
Peki, İsrail’de devam eden siyasi krizin ardındaki dinamikler neler?
Bu soruya cevap vermek için İsrail’deki sosyolojik yapıya ve siyasi denkleme dair son yıllardaki dönüşümü yakından incelemek gerekli. Bunu yaparken de belki Türkiye için de bazı çıkarımlar yapmak mümkün.
Tüm bunları ve daha fazlasını merak ediyorsanız 31 Mart’ta Nasıl Bir Ekonomi Gazetesi’nde yayımlanan “İsrail’deki olaylardan alınacak dersler” başlıklı yazıma göz atabilirsiniz.
Birkaç okuma daha vereyim:
İsrail’deki startap ekosistemi neden ve nasıl gelişti — 14 yıl önce yazılan Startup Nation kitabı mükemmel.
İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’nun bitmeyen politik hayatının öyküsü - Bibi: The Turbulent Life and Times of Benjamin Netanyahu
Yazımda bahsettiğim aşırı sağcı bakan Itamar Ben-Gvir ile ilgili güzel bir New Yorker yazısı - Itamar Ben-Gvir, Israel’s Minister of Chaos
Bitirirken…
Chicago Üniversitesi ekonomi profesörü değerli dostum Ufuk Akçiğit’in, Türkiye’nin akademik diasporasına ilişkin “Beyin Göçünden Beyin Gücüne” başlıklı raporu nihayet yayınlandı. Yarın Ekonomi Gazetesi’nde bu raporu analiz edeceğim.
Yarını bekleyemiyorsanız raporu indirip okuyabilir veya Ufuk’un 2020’de yayınladığı Türkiye Bilim Raporu’yla ilgili eski köşe yazıma göz atabilirsiniz.
🐦 Twitter: Türkçe: @ussal / İngilizce: @ussalEN
📝 Medium: Ussal Şahbaz
🔗Web: ussal.net