Global İşler+ 2023/10
🤑G20'de Kripto Gündemi ve IMF, 👩🦳ChatGPT ve Kadın, 🌳TTGV İklim Teknolojileri Raporu
No.114 — 2023/10
Merhaba! Ben Ussal Şahbaz. Her Perşembe sabahı e-posta kutunuza gelen Global İşler+ bülteninde teknoloji, toplum, politika kesişiminde dünyada olup bitenlerin Türkiye’ye yansımalarını tartışıyorum.
Öncelikle, bütün kadın okurlarımızın Dünya Emekçi Kadınlar günü kutlu olsun! Geçen sene yaptığımız anket sonuçlarına göre okurlarımızın ancak dörtte biri kadın. Bu haftaya özel, yapay zekâ teknolojisinin arkasındaki en önemli isimlerden biri olan Mira Murati ile ilgili güzel bir içeriğimiz de var. Eğer bültenimizle ilgileneceğini düşündüğünüz bir kadın tanıdığımız varsa lütfen şimdi bültenimizi forward edin!
Bu hafta uzun süredir değinmediğimiz kripto varlıkların regülasyonu konusuna odaklanıyoruz.
Keyifli okumalar!
G20’de kripto varlıklarla ilgili devam eden tartışmalar ve IMF vizyonu
📤 Haftanın Dosyası
22-25 Şubat tarihleri arasında Hindistan’ın Bengaluru kentinde yapılan G20 Finans Bakanları ve Merkez Bankası Başkanları toplantısında ana gündem maddelerinden biri kripto varlıkların regülasyonuydu. G20, bu konuda IMF’nin sunduğu raporu değerlendirdi. Financial Stability Board raporu da bir sonraki toplantıya sunulacak. Sonra bir de IMF ve FSB ortak raporu bekleniyor. Bu raporlar G20’nin bu seneki kararlarına esas teşkil edecek.
Biz şimdi IMF raporuna bakalım. Öncelikle ilgili herkese raporu okumasını öneririm. Kripto varlık regülasyonunun global tartışmalarını anlamak için şimdiye kadar gördüğüm en iyi kaynak. IMF, kripto varlıkları konusuna en muhafazakâr yaklaşan kurumlardan.
Daha önce IMF’nin aylık dergisinde kripto varlıklar konusunda riskleri vurgulayan, oldukça eleştirel yazılar bile çıkmıştı.
Bu rapor da aynı muhafazakâr ve risk odaklı çizgiyi korumakla beraber, biraz daha dengeli yazılmış. Türkiye gibi gelişen pazar ekonomilerini ilgilendiren iki paragrafı vurgulayayım:
IMF, makroekonomik politikalarınız kötüyse kripto varlıklara kabahat bulmayın diyor (s. 18):
Güçlü makroekonomik politikalar ve güvenilir kurumsal çerçeveler, ulusal paraların istikrarı ve bu alandaki egemenliğin korunması için ilk savunma hatları olarak beliriyor. Yerelde güvenilirliğini yitirmiş kurumlar ve politikalar, ulusal para birimlerinin itibar kaybetmesine ve alternatif para birimlerine kayışı hızlandırırken, kripto varlıklara olana ilgiyi de artırıyor. Zayıf para politikası, yüksek bütçe açıkları ve merkez bankalarının bu harcamaları finanse etmesi için adımlar atmaya zorlanması, bir yandan para politikasının güvenilirliğini zedelerken diğer taraftan yerel para birimine olan güveni zayıflatıp farklı para birimlerine ilgiyi artırıyor. (Adrian et.al. 2021; IMF 2020). Kripto paralara doğru kayışı sınırlandırmak ve yerel para birimlerine olan güveni tesis etmek için en etkili yöntemin etkin para ve maliye politikası yürütmek olduğu görülüyor.
Kurumsal yapısı zayıf ülkeler her regülasyonu aynı anda çıkarmaya kalkmasın, hem ulusal hem de global düzeyde koordinasyona önem verilsin diyor (ss. 2-3).
IMF direktörleri, ülkelerin özel konumlarına bağlı olarak regülasyon süreçlerinin şekillendirilmesi ve ülkeler arası farklılıklar gözeterek yapılacak düzenlemelerin uygulanması gerektiğini belirttiler. Öte yandan düzenlemelerin net ve güçlü bir biçimde, gerek özel hukuk ve gerekse de kamu hukuku çerçevesinde ele alınmasının önemini vurguladılar. Özellikle ulusal düzlemde ve uluslararası ölçekte yetkililer arasında güçlü bir koordinasyonun, tutarlı bir uygulama ve olası arbitraj problemlerinden kaçınmak için, kritik öneme sahip olduğunu belirttiler. Direktörler, bu süreçte “benzer aktivite, benzer risk ve benzer regülasyon” (same activity, same risk, same regulation) prensibinin takip edilmesinin faydalı olacağını söylediler.
IMF önerdiği düzenleyici çerçeveyi de şu şekilde özetlemiş:
Web3 Brew: Kripto dünyasındaki son yasal gelişmeler
📨Haftanın bülten önerisi
Kripto varlık regülasyonlarıyla ilgiliyseniz, bizim bültenin eski editörü Nesibe Kırış’ın haftalık Web3 Brew bültenini de takip etmenizi öneririm. Bu konudaki tek kapsamlı Türkçe kaynak. Geçen haftaki sayısından bir bölümü aşağıya kopyalıyorum.
Neler oldu?
İşte son iki haftanın ana kripto yasal gelişmeleri:
🇺🇸 SEC, Singapur merkezli Terraform Labs ve CEO'su Do Kwon'u "algoritmik stabilkoin ve diğer kripto varlık menkul kıymetlerini içeren milyarlarca dolarlık kripto varlık menkul kıymetleri dolandırıcılığı düzenlemekle" suçladı. Yatırımcıların birçok hususta yanlış yönlendirildiği iddia ediliyor. Diğer taraftan SEC hem gelir yaratan Anchor Protocol'ünü hem LUNA token'ını “kripto menkul kıymet” olarak tanımlıyor.
Haftaya bu suçlamayı detaylı şekilde inceleyeceğiz.
🇺🇸 ABD’li bir yargıç, 12 Mart 2020'de "Kara Perşembe" ile ilgili olarak Maker Ecosystem Growth Foundation ve Maker Ecosystem Growth Holdings, Inc. aleyhine açılan toplu davayı (class action) reddetti.
🇨🇴 Bir Kolombiya mahkemesi toplantısını metaverse'de yaptı.
🇨🇦 Kanada'daki kripto varlık borsalarının, "ön kayıt yaptırmak" veya ülkedeki faaliyetlerini durdurmak için 23 Mart'a kadar süreleri var.
Kanada’daki kripto borsaları ve kullanıcılara yönelik kuralları ayrıca ele alacağım.
🇮🇱 İsrail Merkez Bankası, ihraççılar için lisans yükümlülüğü ve %100 rezerv kanıtı da öngören stabilkoin düzenlemeleri yayımladı. Algoritmik stabilkoinler popüler hale gelmeleri halinde yasaklanabilir. Teklifler 15 Mart'a kadar kamuoyunun geri bildirimine açık.
🇬🇧 İngiltere Yargı Görev Gücü, DLT tabanlı sistemlerde hisse senedi ve sözleşmeye dayalı menkul kıymetlerin ihracı ve devri hakkında bir bildiri yayımladı.
🇨🇳 Çin hükümetinin Hong Kong'u bir kripto test alanı olarak kullandığı bildiriliyor.
Mira Murati: ChatGPT’nin arkasındaki kadın zekâsı
🗞 Haftanın Haberi


OpenAI’ın CTO’su (chief technology officer) ve ChatGPT’nin arkasındaki isim, Mira Murati ile tanıştınız mı?
Google’ı telaşlandıran, Microsoft’un bu teknolojiye milyarlarca dolar yatırım yapmasını sağlayan ChatGPT’yi geliştiren ekibin başındaki Mira Murati henüz 35 yaşında.
Dartmouth College’dan makine mühendisliği diplomasıyla mezun olduktan sonra Goldman Sachs’ta kısa süreliğine staj yapmış.
Sonrasında Fransız Zodiac Aerospace firmasında çalışmış ve OpenAI’a geçmeden önce de Musk’ın Tesla fabrikasında kıdemli üretim mühendisi ve Leap Motion firmasında ise üretim ve mühendislikten sorumlı başkan yardımcısıymış.
San Francisco’dan dünyayı değiştirecek adımları atan ekibin başında bulunan Mira’nın TIME dergisinde ChatGPT ve yapay zekâ teknolojisi ile ilgili düşüncelerini paylaştığı mülakatı okumanızı tavsiye ederim.
Mülakattan küçük bir spoiler ile bu kısmı sonlandıralım: Mira da “ChatGPT bazı şeyleri uydurabiliyor!” diyor. ChatGPT’nin en büyük avantajı ise bunu büyük bir özgüvenle ifade ediyor olması.
TTGV Raporu: Bu iklim teknolojileri nasıl şeylerdir?
🌱 Haftanın İklim Teknolojisi
TTGV Türkiye’de daha önce yapılmayan şekilde iklim teknolojileri nelerdir, nasıl kategorize edilir, ne işe yarar konusunda derli toplu bir doküman yayınladı. “İklim Teknolojileri Raporu” başlığıyla yayınlanan dökümanda hidrojen teknolojisi, karbon yakalama, endüstriyel simbiyoz gibi başlıkların iklim teknolojileri ile nasıl ilgili olduğu anlaşılır bir şekilde açıklanmış. Daha fazlası için rapora bakabilirsiniz.
Reina saldırısı neden Amerikan Yüksek Mahkemesi gündeminde?
🖊 Global İşler Köşesi
Şu sıralar, kökleri İstanbul’a kadar uzanan ilginç bir dava ABD Yüksek Mahkemesi’nde ana gündem konularından biri olmuş durumda. IŞİD’in 1 Ocak 2017 yılbaşı gecesi İstanbul’da eğlence mekânı Reina’ya yaptığı saldırıda öldürülen bir Amerikan vatandaşının ailesi, Twitter’ı IŞİD’in terörist devşirmesine ve terör propagandasına katkıda bulunmakla suçluyor.
Bu konu, sadece ABD’de devam eden bir hukuki meseleden öte sosyal medya platformlarının sorumluluklarını da tartışmaya açmış durumda.
Zira, 1996’da yılında ABD’de yürürlüğe giren ve dünyanın birçok yerine yayılan internet platformlarının kullanıcıların koyduğu içerikten sorumlu olmayacağına dair kaleme alınan düzenleme (Section 230) ilk kez bu kadar ciddi biçimde sorgulanıyor.
Bu davanın öne çıkardığı temel soru ise sosyal medya mecralarının sorumluluklarının nerede başlayıp nerede bittiği. Bu konuyu dünyada devam eden diğer tartışmalarla birlikte Ekonomi gazetesindeki köşemde geçen hafta tartıştım.
ABD’deki devam eden dava süreci ile ilgili daha ayrıntılı fikir sahibi olmak isterseniz TIME dergisinde yayınlanan “How Two Supreme Court Cases Could Completely Change the Internet” başlıklı makaleye göz atabilirsiniz.
— Yarın Ekonomi Gazetesi’ndeki Dünya Emekçi Kadınlar Günü yazımı kaçırmayın!
Neden Neflix’te izleyecek dizi bulamıyoruz?
🎤 Global İşler Podcast
Bildiğiniz yakın zamanda bir podcast serüvenine başladım. Geçtiğimiz hafta dördüncüsü yayınlanan bölümde konuğum bu sefer Cem Adıyaman’dı. Kendisiyle film endüstrisini ele aldık. Neler mi konuştuk:
Bir sonraki Recep İvedik sinemada oynar mı?
İyi diziye izleyici mi yönetmen mi karar verir?
Yapay zeka ile daha iyi diziler çekilebilecek mi?
Ve daha fazlası bu bölümde!
🐦 Twitter: Türkçe: @ussal / İngilizce: @ussalEN
📝 Medium: Ussal Şahbaz
🔗Web: ussal.net