Global İşler+ 2023/1
💡2023 Tahminlerim, 🇪🇺AB'de Dijital Politikalar ve Startaplar, 💪Uzaktan çalışma sınıfsal mı?
No.105 — 2023/1
Merhaba!
Ben Ussal Şahbaz. Her Çarşamba sabahı e-posta kutunuza gelen Global İşler+ bülteninde teknoloji, toplum, politika kesişiminde dünyada olup bitenlerin Türkiye’ye yansımalarını tartışıyorum.
2023 tahminlerimi, geçen hafta Perşembe günü 30 okurumuzla beraber Zoom üzerinde konuştuk. Katılım sağlayanlara bir kez daha teşekkür ederim. Kaçıranlar aşağıdaki ilk köşemize bakabilir. Sonra rutin bülten içeriğimizle devam ediyoruz. Keyifli okumalar!
2023 tahminlerim
🖊 Global İşler Köşesi
Ayrıca 2023’e ait tahminlerimi 30 Aralık’ta Nasıl Bir Ekonomi Gazetesi’ndeki köşemde detaylı bir şekilde tartıştım.
Sunumu merak eden veya yeniden izlemek isteyenler video kaydına linke tıklayarak ulaşabilir (20 dk).
2023’te Avrupa tahminleri
📤 Haftanın Dosyası
Dijital politikalar konusu 2023’te AB’nin gündeminde üst sıralarda yer alacak. 2022’nin son çeyreğinde arka arkaya yürürlüğe giren Dijital Pazarlar Yasası (DMA) ve Dijital Hizmetler Yasası (DSA) sadece dijital kodamanları değil, aynı zamanda startapları da yakından ilgilendiriyor. Sifted’ten Zosia Wanat’a göre yasal düzenlemeler iki yönden startaplara alan açıyor:
27 ülkede birden şirketlerin tek tip hukuki çerçevede hareket etmesine yardımcı oluyor.
Dijital kodamanların hareket sahasını rekabet hukuku çerçevesinde sınırlandırarak küçük oyunculara pazarda yer açıyor.
Ancak, bahsi geçen yasal düzenlemelerin nasıl çalışacağı henüz test edilmiş değil. Bazıları yapılan düzenlemelerin bir cam tavan vazifesi göreceğini düşünüyor. Zira Avrupalı firmaların, yasayla konulan eşikleri geçip de büyük maliyetlere katlanmak yerine, eşiğin altında kalmayı tercih etmeleri ihtimal dahilinde.
Brüksel 2023’te sadece DMA ve DSA’nın nasıl uygulandığını takip etmeyecek. Sırada aşağıdaki düzenlemeler bekliyor. Bu düzenlemeler de startapları doğrudan etkileme kapasitesine sahip:
Yapay Zekâ Yasası (AI Act) - Yapay zekâ konusunda yüz tanımadan reklam hedeflemeye (ad targeting) kadar bir çok konuda düzenlemeye gidilmesi bekleniyor. Yasanın bu sene yasalaşması bekleniyor.
Veri Yasası (Data Act) - Yasayla akıllı cihazlardan araçlarda kullanılan yazılımlara kadar endüstriyel olarak toplanan verilerin hükümetlere, özel sektöre ve son kullanıcıya açık hale getirilmesi hedefleniyor. Bu sayede 2028’e gelindiğinde AB’nin GSMH’sinde €270 milyarlık ek bir artış sağlanması öngörülüyor. Bu konudaki taslak metin 2022’de hazırlansa da 2023’ün sonuna kadar yasanın yürürlüğe girmesi zor gözüküyor.
Platform çalışma yönetmeliği - Avrupa’da gig ekonomisini düzenleyecek, özellikle hızlı teslimat sektöründeki 28 milyon çalışanın haklarını hukuki bir çerçeveye oturtacak, adımların atılması bekleniyor.
Ayrıca Brüksel, yapay zekâ projeleri ile ilgili oyun havuzlarına (sandboxes) imkân tanıyacak, derin teknoloji (deeptech), eğitim ve finans sektörleri arasında ekosistem inşası için yol göstericek dökümanlar üzerinde de çalışmalarını devam ettiriyor.
2023, DMA ve DSA’nın etkilerinin ölçüleceği, belki de bazı kısımlarının gözden geçirileceği bir yıl olacak. Bu açıdan Türkiye’nin kendi rekabet kanununda dijital pazarlarla ilgili düzenlemeye gitmeden önce “bekle-gör” stratejisi oldukça akıllıca. Kaçınılmaz olarak, AB bu adımları atarken, seçimlerden sonra Türkiye’de de bu konular tekrar yasa yapıcının gündemine gelecek.
Yapay zekâ alanını regüle etmeye dönük diğer ülkelerdeki çalışmalar için Cindy Gordon’ın Forbes’taki “2023 Will Be The Year Of AI Ethics Legislation Acceleration” başlıklı yazısına bakabilirsiniz.
AB’de regülasyon alanındaki çalışmalar hızla devam ederken startaplar derdini yeteri kadar anlatabiliyor mu? Lobi şirketler hikayenin neresinde duruyor? Bu konuda Zosia’nın Startup founders — why aren’t you lobbying more? başlıklı yazısı oldukça ilginç bir çerçeve çiziyor.
Uzaktan çalışmak sınıfsal mı?
📊 Haftanın Grafiği
Uzaktan çalışmak iyi mi kötü mü? Bunun sınıfsal bir problem olduğu Harvard Growth Lab’ın çalışmasına bir kez daha ortaya çıktı.
Uzaktan yapılan işlerde ortanca (medyan) gelir, diğer iş kollarına göre daha yüksek.
Uzaktan çalışma şansı neredeyse yok denecek kadar az olan işler ise emek yoğun olduğu kadar ücret skalasında geride kalmış durumda.
Hayırlı seneler…
😁Haftanın Karikatürü
Bitirirken
2022 biterken, okurlarımız arasından yaptığımız çekilişle, Sertaç Taşdelen koleksiyonundan yılbaşı hediyesi olarak verdiğimiz fötr şapkayı İstanbul’dan Feriha Coşkun’a ulaştırdık. Güzel günlerde giysin!
Haftaya 12-14 Ocak 2023’te DLD Münih’te olacağım. Katılanlarla haberleşmek üzere.
Haftaya Çarşamba yine posta kutunuzdayız…
🐦 Twitter: Türkçe: @ussal / İngilizce: @ussalEN
📝 Medium: Ussal Şahbaz
🔗Web: ussal.net