Global İşler+ 2022/9
🇺🇦Ukrayna X startaplar, 🏦Ukrayna X Kripto varlıklar, 😎 Ukrayna X olimpiyat, 🤯Ukrayna X dezenformasyon, 📃2023 dijital politikaları
No.72 — 2022/9
Her hafta Çarşamba sabahı çıkan Global İşler+ Bülteni’nde teknoloji, toplum ve politikanın kesişiminde dünyada olup bitenlere bakıyor, Türkiye’de olanları anlamaya çalışıyoruz. Bu bülten size iletildiyse lütfen Substack üzerinden üye olun!
Bu hafta savaş çıktı! Ben de bu sayıyı Ukrayna-Rusya savaşına ayırdım.
Bu savaşın bize gösterdiği en önemli şeylerden biri öngörülemeyen risklerin hayatımıza etkisi. Öyle ki, World Economic Forum’un bir ay önce yayınladığı “Global Risk Raporu”nda sayılan 10 küresel risk içinde “jeopolitik çatışmalar” 10. sıradaydı! (Aynı raporun 2020’den önceki beş seneki versiyonlarında küresel salgın hastalık riski yoktu). Geçen hafta Rusya-Ukrayna krizinde drone’ların ve kriptovarlık rolüne dair bir giriş yapmıştık. Bu hafta teknoloji alanına beklenmeyen etkilerle devam ediyoruz.
En sondaysa, 2023 seçimlerinden sonra dijital politika tercihlerine dair yazım var.
Keyifli okumalar!
Ukrayna X Startaplar
📃 Haftanın Haberi:
Hiç aklınıza gelir miydi? ⬇️
Ukrayna gelişen yazılım merkezlerinden biriydi. Mesela Ukrayna’dan çıkan Grammarly 13 milyar dolarlık değerlemeye ulaşmıştı. Birçok yazılım şirketi için de Ukrayna insan kaynağı merkezi. Amazon, Glovo, Revolut gibi teknoloji devlerinin Ukrayna’da ofisi var.
Savaş Ukrayna startap dünyası için ne anlama geliyor? Sifted’a göre:
Sermaye artırımı zorlaşacak. Tohum öncesi ve tohum aşamasındaki girişimler için sermaye artırmak daha da zorlaşacak.
Yatırımcılarla olan pazarlıklar durmamış ama duraksamış durumda. Kimse ne yapacağını bilemiyor.
Outsourcing işleri daha az etkilenebilir. Zaten uzaktan çalışılıyor.
Ukrayna X Kripto varlıklar
🐦 Haftanın tviti
Rusya’nın SWIFT’ten çıkarılması kripto varlıkları nasıl etkileyecek?
Önce SWIFT ve Rusya’nın geliştirdiği alternatif sistemlere dair Carneige Moskova Merkezi’nin notuna bakalım:
Rusya hidrokarbon ihracatını ABD doları üzerinden yaptığı için SWIFT'e büyük ölçüde bağımlı. Bu ambargo, tüm uluslararası işlemleri sonlandıracak, döviz oynaklığını tetikleyecek ve büyük sermaye çıkışlarına neden olabilir.
Orta vadede SWIFT’in yerini 2014 yılında merkez bankası tarafından kurulan Finansal Mesajların Transferi Sistemi (SPFS) alması beklense de alternatif sistem kullanışlı değil. Teknik açıdan sıkıntılı: en basitinden 7/24 çalışan SWIFT'in aksine SPFS’de işlemler hafta içi çalışma saatleriyle ve sistem mesajların boyutu 20 kilobayt ile sınırlı.
Savaştan hemen önceki haftalarda iki ülke de liberal politikalarla kripto regülasyonlar çıkarma yoluna gitti. Rusya bir ay öncesine kadar kripto varlıkları yasaklamayı konuşuyordu, sonra dümen çevirdi. Şu an gelinen durumda ise Ukrayna kripto varlıkları bağış olarak almak için kampanya yürütüyor.
Gri listede oluduğumuz Mali Eylem Görev Gücü (FATF) geçen haftalarda uluslararası transferlerde “Seyahat Kuralı” çıkarmıştı. Buna göre kripto varlık sağlayıcıları belirli bir eşiğin üzerindeki işlemler için müşteri verilerini toplayıp ve paylaşacak. Bu, kripto sağlayıcılarının ortak bir AML (kara para aklama) ve KYC (müşterini tanı) prosedürü olması anlamına gelecek. Yalnızca uluslararası düzenlemeler değil, yerel regülatörler daha sıkı şartlarla riskli operasyonları azaltmaya yönelecekler.
Peki Rusya SWIFT sisteminden çıkarılınca kripto varlıklar üzerinden ödeme kabul etmeye çalışırsa olası senaryolar ne olabilir?
Rusya hızlı merkez bankası dijital varlığı (CBDC) çıkararak, Çin’in CBDC’yle beraber kullanabilir.
Bitcoin ve benzeri kripto varlıklardaki dalgalı seyri dikkate alında, Tether gibi özel stabil kripto varlıklar öne tercih edilebilir.
Peki ABD ve Avrupa Birliği’nin kripto varlıklara (özellikle de Tether’e) yaklaşımı bundan nasıl etkilenecek?
SWIFT sistemi yeniden gündeme gelmişken, Bitcoin'in Amerikan finansal ambargolarına karşı stratejik önemini geçen sene Dünya Gazetesi’nde yazmıştım.
Ukrayna X Olimpiyat
🖊 Global İşler Köşesi:
Putin Pekin Olimpiyatlarında Jinping’i görmeye gitmişti. Savaş gündemini önden ele almışlar mıdır sizce? Geçtiğimiz 30 yılda olimpiyatlara ev sahipliği yapabilmek için ne kadar çaba sarf ettiğimizi ve her seferinde nasıl hüsrana uğradığımızı hatırlıyorum. Bugün baktığımda “Olimpiyatları iyi ki alamamışız.” Geçen hafta Dünya Gazetesi’nde yazdım.
Ukrayna X Dezenformasyon
🤯 Dijital Kodamanlar:
Dijital kodamanlar, Rusya'nın Ukrayna'yı işgalinin ardından hafta sonu Rus devlet medya kuruluşlarının içeriklerini sınırlamaya başladılar. Bu durum kodamanların, 2016 ABD seçimlerinden sonra devlet kurumlarına yönelik en büyük protest hareketlerden.
Ukrayna Başkan yardımcısı dahil birçok kamu görevlisi sosyal medyaları dezenformasyonu engellemek için Rus kaynaklarının engellenmesini talep etti.
Sonuçta birçok hesap olumsuz etkilendi ve dezenformasyon devam ediyor. Türkiye’de gazeteci olup daha önce Rus medyasında çalışmış kişiler bile “Rus Devleti Medyası” etiketiyle Twitter’da hedef haline geldi.
Algoritmaları sebebiyle kendi elleriyle yanlış bilgi yayılımını desteklerken siyasi baskılar sebebiyle çözüm bulmaya çalışan dijital kodamanlar, durumu hem ifade özgürlüğünü ihlal eden hem de kamu güvenliğini riske atan bir hale getirdi.
Eğer Ukrayna X Rusya savaşıyla ilgili içeriklerimizi beğendiyseniz, lütfen bülteni sizin gibi beğenecek bir arkadaşınıza forward edin! Teşekkürler…
2023 Sonrası Türkiye’de Dijital Politikalar
🎉 Haftanın Bonusu:
Seçimler yaklaşıyor. Pazartesi günü 6 parti Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem’in lansmanını yaptı. Bu süreçte dijital politaların yeri ne olacak?
Bunun için örnek dijital politika alanlarına ve bu alanlarda sorulması gereken bazı sorulara bakılması gerek:
Platform işlerinin regülasyonu:
Gig ekonomisi:
Finansal teknolojiler ve kripto varlıklar:
Dijital güvenin tesisi:
Girişimcilik (Start-up) kanunu:
Ayrıntıları Perspektif’teki yazımdan okuyabilirsiniz.
Bitirirken
Bu hafta gündeme düşen diğer konu Faruk Bildirici’nin Nevşin Mengü’yü tvitine reklam aldığı için gazetecilik etiğine uymamakla itham etmesi oldu. Cuma günü Dünya Gazetesi köşemde bu konuyu ve Nevşin Mengü’yi reklam almaya mecbur kılan düzenin nasıl kurulduğunu tartışacağım. Sorumluları tahmin etmişsinizdir herhalde!
Bu haftaki sayımızı beğendiniz mi? Lütfen yorumlarınızı bizlerle paylaşın!
Meh 🤨 | Tadında 🙂 | Bilgilendim 🤓| Beğendim, ilettim 😎
🔗 Eğer gülen yüze bastıysanız ve bültenden yararlanabilecek başka birini tanıyorsanız, lütfen onlarla paylaşın! Sosyal medyada paylaşmak için aşağıdaki tuşa tıklayabilirsiniz.
Bülteni Nesibe Kırış ile beraber hazırlıyoruz.
🐦 Twitter: Türkçe: @ussal / İngilizce: @ussalEN
📝 Medium: Ussal Şahbaz
🔗Web: ussal.net