Global İşler+ 2022/42
Discover more from Global İşler+
Global İşler+ 2022/42
🤖Gig vs Algoritma, 🧐Facebook Gözetim Kurulu, 🛒E-ticaret Platformları ve Türkiye, 🏭Düşük Emisyonlu Çelik
No.102 — 2022/42
Merhaba!
Ben Ussal Şahbaz. Her Çarşamba sabahı e-posta kutunuza gelen Global İşler+ bülteninde teknoloji, toplum, politika kesişiminde dünyada olup bitenlerin Türkiye’ye yansımalarını tartışıyorum.
Hindistan’da gig çalışanları algoritmaya karşı
🗞 Haftanın Haberi:
Bugünlerde herhangi bir uygulama üzerinden hizmet veren bir şirketin şemsiyesi altında çalışıyorsanız kodlardan oluşan bir algoritmanın insafına kalmış durumdasınız. Peki, algoritmalar alt edilebilir mi?
Hindistan’da Telegram gibi sosyal platformlar üzerinden haberleşen gig çalışanları, algoritmanın açıklarını yakalamanın yolunu bulmuş.
Örneğin, Uber’in çalışanları kendi aralarında Telegram üzerinden örgütlenerek yolcu alınması mümkün olmayan yerlerden dahi yolcu alabiliyorlarmış.
Hindistan’da gig çalışanlarının geliştirdiği model sürekli bir mücadeleyi gerekli kılıyor. Öte yandan Avrupa’da algoritmaya karşı yürütülen mücadele sadece örgütlenme ile değil aynı zamanda hukuki zeminde de ilerliyor:
2021 yılında Amsterdam Bölge Mahkemesi, Ola ve Uber’e karşı açılan davada algoritmaların aldığı kararlar konusunda daha şeffaf bir uygulamaya gidilmesi gerektiğine hükmetmiş ve bir çok verinin çalışanlara açılmasını zorunlu kılmıştı.
İki yılın ardından Facebook Gözetim Kurulu’nun karnesi
🤯 Dijital Kodamanlar
Mark Zuckerberg, Harvard Hukuk Profesörü Noah Feldman’ın tavsiyesi üzerine 2018 yılında Facebook şikayetlerin değerlendirilmesi için Gözetim Kurulu (Oversight Board) projesini devreye soktu. Kurul’un üyeleri ise 2020 yılında çalışmaya başladı.
Yakın zamanda, Facebook projeye 150 milyon dolarlık ek bir kaynak ayırdığını duyurdu. Böylelikle Kurul 2025 yılına kadar çalışmalarına devam edebilecek.
Mark Zuckerberg, içerik denetiminin Facebook tarafından değil de bağımsız bir komite tarafından yapılmasının daha uygun olacağını düşünerek bu adımı atmış.
Kurul, Facebook'un bir tür yüksek mahkemesi gibi hareket ediyor.
Bugüne kadar 2 milyon üzerinde başvuru arasından 28’i Kurul tarafından karara bağlanmış ve Facebook’a da 119 tavsiyede bulunulmuş.
Tabi, Kurul sayesinde Facebook yöneticilerinin netameli konularda sorumluluğu Kurul’a yıkabilme lüksü ise cabası. Kurul üyeleri arasında gazeteciler, Nobel ödüllü aktivistler, avukatlar ve eski siyasetçiler olunca bu daha da kolay oluyor.
Kurul’un gündemine gire konulardan biri de PKK lideri Abdullah Öcalan’ın cezaevindeki şartlarını tartışmaya açan bir paylaşım olmuş. Facebook kısa süre sonra paylaşımı kaldırmış. İçeriğin kaldırılmasına itiraz eden kullanıcının başvurusunu değerlendiren Kurul, içeriğin geri yüklenmesine karar vermiş.
Öcalan ile ilgili kararda ayrıca bundan sonraki süreçte bir içeriğin kaldırılması halinde kullanıcıların bilgilendirilmesine ve bu kararın neden alındığına dair açıklama yapılması gerektiği belirtilmiş.
E-ticarette kendi web siten mi pazar yeri mi?
📊 Haftanın Grafiği
KOBİ’lerin kendi e-ticaret siteleri yerine pazaryerleri üzerinden e-ticaret yapma oranının en yüksek olduğu ülke Türkiye. Temmuz ayında çıkan e-ticaret kanununa bu açıdan da bakabiliriz.
Veri geçen hafta Endonezya’da yapılan G20 zirvesi çerçevesinde yayınlanan B20 Dijitalleşme Görev Gücü raporundan.
KOBİ’lerin pazaryerlerine mahkûm olmadan da e-ticaret yapabilecekleri bir altyapı kurmak ise mümkün. Bu konunun bir boyutunu 7 Ekim’deki köşe yazımda ele almıştım.
Düşük Emisyonlu Çelik
🌱 Haftanın İklim Teknolojisi
Çelik endüstrisinin küresel karbon emisyonlarının %5 ila %11’ine sebep olduğu tahmin ediliyor. Sektörün Paris hedefleri ile uyumlu olabilmesi için emisyonlarının 2030’a kadar %25 oranında düşürülmesi gerekiyor.
Karbonsuz çelik her ne kadar cleantech dünyasının çekici konularından bir olmasa da bu alanda da bazı gelişmeler söz konusu:
Bill Gates’in kurduğu Breakthrough Ventures’ın portföyünde bulunan Electra, yalnızca elektrik kullanarak 60 derecede saf demir üretmeyi başardı. Çelik emisyonlarının %90’ının demir üretiminden kaynaklandığı düşünülürse bu önemli bir gelişme.
AB’nin Sınırda Karbon Düzenlemesi Mekanizması’nın Türk çelik endüstrisine maliyetinin 436 milyon dolar ile 581 milyon dolar arasında olacağı öngörülüyor. Her ne kadar çelik üretimimiz diğer ülkelere göre daha düşük emisyonlu olsa da karbonsuzlaşma yolunda hızlı ve emin adımlar atılması önemli.
Nasıl bir sigara yasağı?
🖊 Global İşler Köşesi
Yasaklar konusunda nerede durmak gerekiyor? Bu belki de tarihin başlangıcından beri insanların zihnini kurcalayan sorulardan biri. Zira yasaklar konusunda yapılan tercihler ekonomiden sosyal yaşama kadar bir çok alanı şekillendirme gücüne sahip.
Örneğin, Türkiye’de sigara konusunda 13 yıldır yürürlükte olan bir yasak var. Bu yasak sayesinde kapalı mekânlarda sigara içmek neredeyse imkânsız hale gelmiş durumda.
Artık toplu taşımada veya kamusal alanlarda sigar içmeyenler temiz hava soluyabiliyor. Ama yine de yasakların davranış kalıplarını veya alışkanlıkları kökünden değiştirme gücüne sahip olmadığı ortada.
Örneğin, 2010’da Türkiye’de sigara içenlerin oranı %25 iken bu oran 2019’da %28 olmuş.
Geçtiğimiz hafta, Nasıl Bir Ekonomi için, yasaklara nasıl bakmalıyız konusunu sigara örneğinden yola çıkarak tartıştım.
Bitirirken…
Global İşler+ bültenini beğeniyorsanız, lütfen sizin gibi beğeneceğini düşündüğünüz bir arkadaşınıza iletin! Şu ana kadar Subtack’te 5 bin aboneye ulaştık. Bu sayıyı artırmak sizin elinizde! Teşekkürler.
Aralık ayı içerisinde bülten 14 Aralık ve 28 Aralık’ta yayınlanacak. 14 Aralık’ta okuduğum kitaplardan bahsetmeyi planlıyorum. 21 Aralık’ta ise 2022’ye başlarken yaptığım tahminlerin değelendirmesini yapacağım.
İklim teknolojileri köşemizi yazan Azem Yıldırım’a teşekkür ederiz.
🐦 Twitter: Türkçe: @ussal / İngilizce: @ussalEN
📝 Medium: Ussal Şahbaz
🔗Web: ussal.net