Global İşler+ 2022/35
Global İşler+ 2022/35
💪Siber Güçler, 🔋Batarya Teknolojileri, ⬇️Facebook iflas mı ediyor?
No.95 — 2022/35
Bu hafta Global İşler+’ya siber güç konusuyla başlıyoruz. Eğer siz de hangi ülkenin nasıl bir siber kapasiteye sahip olduğunu merak ediyorsanız bu başlığımızı kaçırmayın. İklim teknolojileri köşemizde ise batarya teknolojilerini ele alacağız. Son olarak, ‘Facebook iflasa mı sürükleniyor?’ sorusuna cevap arayacağız.
Keyifli okumalar!
Sibergüçte dünyada neredeyiz?
🧐 Haftanın Raporu
Harvard Üniversitesi’ndeki Belfer Center isimli düşünce kuruluşu —ki Amerikan derin devletinin uzantısıdır—, 2022 yılı Ulusal Siber Güç İndeksi’ni yayınladı. Akbank siber saldırısının ardından gelin bakalım Türkiye raporda karşılaştırılan 30 ülke içinde nerede?
Yukarıdaki listeye göre her ülke önce sekiz farklı kategoride sıraya sokulmuş.
Türkiye, 30 ülkenin yer aldığı listeye 23. sıradan girmeyi başarsa da özellikle “takip ve denetleme” (9. sıra) ve “savunma kapasitesinin güçlendirilmesi” (15. sıra) açısından daha üst sıralarda kendine yer buluyor.
Ankara’nın siber güç politikalarını ofansif bir tutumdan ziyade daha çok savunma refleksinin şekillendirdiği görülüyor.
Bölgemizdeki İran, İsrail ve Rusya ise daha saldırgan bir tutuma sahip.
Raporda ülkelerin siber güvenlik kapasiteleriyle niyetleri de mukayese edilmiş. Biz her ikisinde de ortalamanın biraz altında kalmışız.
İlk 10 siber güç ise şöyle:
Meraklıları için…İndeks hazırlanırken ülkelerin siber güç kapasiteleri şu başlıklara göre incelenmiş:
Yerelde farklı grupların güvenlik endişeleri göz önünde bulundurularak takibi ve denetlenmesi
Siber savunma kapasitesinin güçlendirilmesi
Enformasyon alanını kontrol etme ve manipüle etme gücü
Milli güvenlik için yabancı istihbarat toplama kapasitesi
Yasal ve yasal olmayan yöntemlerle ulusal siber ve ticari teknoloji sektörünü büyütebilme becerisi
Rakiplerinin altyapı ve yeterliliğini yok etme veya etkisiz hale getirebilme becerisi
Uluslararası siber normları ve teknoloji standarlarını şekillendirebilme kapasitesi
Siber saldırılarla servet veya kripto varlık elde etme yetisi
Rüzgâr ve güneş bir pile sığar mı: Batarya depolama teknolojileri
🌱 Haftanın İklim Teknolojisi
Geçen hafta batarya marifetiyle enerji depolamanın (battery storage) yenilenebilir enerji için öneminden bahsetmiştik. Peki bu bataryalar tam olarak ne işe yarıyor?
Batarya depolamasının temel avantajı yenilenebilir enerji kaynakalarından aralıklı bir şekilde üretilen enerjiyi saklayarak şebekeye düzenli bir şekilde aktarması.
Faydalar sadece yenilenebilirlerle sınırlı değil. Santrallerde olası bir arızada bataryalar şebekeye zarar vermeden elektrik sağlamaya devam edebiliyor.
Bataryalar elektrikli araç sektöründe de gündemde. 2021’de 6,6 milyon adede ulaşan elektrikli araç satışının 2025’te 20,6 milyona yükselmesi bekleniyor.
Birçok ülke batarya depolama politikalarını elektrikli araç stratejileri çerçevesinde şekillendiriyor.
Bataryaların üretimi için kullanılan lityum, nikel ve kobalt ise bazı risklere yol açıyor. Örneğin dünyadaki kobaltın %70’i Kongo Demokratik Cumhuriyeti’nden geliyor. Kongo’daki madencilik sektöründe oldukça aktif olan Çin ise rafine kobalt üretiminde dünya lideri.
Bu yoğunlaşmayı aşmak için alternatif olarak kobaltsız bataryalar geliştiriliyor. Demirden batarya üreten Form Energy geçen hafta 450 milyon dolar yatırım aldı.
Türkiye’de ise EPDK enerji şirketlerine depolama tesisleri kurması için 2021’de izin verdi. Geçtiğimiz yaz ise yeni teşvikler içeren bir kanun yürürlüğe girdi. Türkiye’nin ilk batarya depolama tesisi, 1000 MWh depolama kapasitesi ile Silivri’de inşa ediliyor ve 2024’te tamamlanması bekleniyor.
İklim teknolojileri köşemizi yazan Azem Yıldırım’a teşekkür ederiz.
Facebook iflas mı ediyor?
🤯 Dijital Kodamanlar
Dünya borsalarında tüm teknoloji hisseleri düşüyor. Ancak aralarında biri var ki, diğerlerinden negatif bir biçimde ayrılıyor. Facebook, Instagram, WhatsApp gibi uygulalamaları bünyesinde barındıran yeni adıyla META’dan söz ediyorum. Gelin bu hafta, META’nın düşen gelir ve kârlılık oranlarına bakalım.
Yılbaşından bu yana Facebook’un piyasa değeri %60’ın üzerinde değer kaybetmiş durumda. Dev teknoloji şirketleri arasında yer alan Amazon, Apple, Google, ve Microsoft’ta ise bu düşüşler %32 ile %21 arasında değişiyor.
Zuck, 30 Eylül’de çalışanlarla yaptığı bir toplantıda yeni işe almaların durdurulacağını ve harcamalarda ise kısıntıya gideceğini duyurmuştu.
Peki neden?
Halihazırda Facebook’un uygulamalarını 3 milyarın üzerinde kişi kullanıyor. Yani dünyadaki her iki kişiden biri. Bu açıdan yeni kullanıcı bularak ciroyu artırmak giderek zorlaşıyor.
Önümüzdeki dönemde resesyon riski giderek artarken reklam pastasının küçülme tehlikesi daha da artıyor.
Ancak esas neden Tiktok’un rekabette başarılı olması.
Peki Tiktok neden ABD’den değil de Çin’den çıktı. Bence bunun bir nedeni de ABD’de Facebook’un tekelleşmesine ve atalet kazanmasına izin verilmiş olması. Oysa Çin dijital piyasalara ilginç müdahalelerle dinamizmi korumaya çalışıyor.
Haftanın tviti: Bizim yeni e-ticaret kanununu da Çin’in başarılı uygulamalarına benzer çerçevede değerlendirmek mümkün. Bu konuda değerli dostum Mehmet Bedii Kaya ile tvit teatimizi aşağıya koyuyorum.
FATF “gri liste”sini yanlış anlamayalım
🖊 Global İşler Köşesi
Geçen sene Türkiye FATF’in “gri listesi”ne girince kıyamet koptu. FATF dünyada kara para aklama ve terörizmin finansmanıyla ilgili standartları belirleyen ve devletlerin üye olduğu bir kuruluş.
Finans sektörü ise FATF raporunda ana risk alanlarından biri olarak gösterilmemiş. Yine de daha güçlü bir finans sektörü tesis etmek adına bu alanda regülasyon çalışmaları devam ediyor. Bu kapsamda ödeme şirketlerinin kimlik tespit yöntemlerinin yeniden düzenlenmesi en popüler başlık.
Fakat bu alandaki düzenlemelerin niteliğine göre KOBİ’leri bankalara ve Trendyol gibi pazaryerlerine mecbur bırakma ihtimali bulunuyor.
Bu hafta Dünya Gazetesi’ndeki köşemde, iyzico’nun Politika Analiz Laboratuvarı’na yaptırdığı etki analizi çerçevesinde, bu konuyu ele aldım.
Bitirirken
ABD’de ve Avrupa Birliği’ndeki yeni kripto düzenlemelerine dair değerlendirmelerime dair çok soru geliyor. Bu hafta Vaşington’daki finans bakanları toplantısı öncesi Financial Stability Board’un kripto raporu da yayınlandı. Bu Cuma yazımı bu konuda yazacağım. Ayrıca yine bu Cuma Coindesk Türkiye online etkinliğinde aynı konuda Tuğrul Sevim ve Elbruz Yılmaz ile panelimizi kaçırmayın.
🐦 Twitter: Türkçe: @ussal / İngilizce: @ussalEN
📝 Medium: Ussal Şahbaz
🔗Web: ussal.net