Global İşler+ 2022/31
🛒Hindistan'da Whatsapp market,💲Afrika'da kripto ile vatandaşlık, 💵 IMF ve kripto, 🏛Regülatör devletten katalizör devlete
No.93 — 2022/31
Bu hafta açılışı Hindistan ile yapıyoruz. Whataspp, ülkenin en büyük dijital platformu Jio Platforms ile market işine girdi. Bu işbirliği, e-ticaret alanında tamamıyla yepyeni bir adım. Sonrasında Afrika’da kripto para ile satılan vatandaşlık meselesine bakacağız. Ardından IMF’nin hazırladığı Finance ve Development dergisinin son sayısında ele alınfan kripto ve dijital para başlığını inceleyeceğiz. Bu sayımızı, devletin regülatör rolünün nasıl katalizör rolüne doğru evirildiğini tartıştığım yazımla bitiriyoruz.
Whatsapp Hindistan’da market işine giriyor
🤯 Dijital Kodamanlar
Mark Zukerberg, Whatsapp’i satın almak için 2014 yılında tam 19 milyar dolar ödedi. Bugün, Whatsapp dünya üzerinde 2.2 milyar kullanıcıya ulaşmış durumda. Kabaca dünyadaki her 10 kişiden üçü Whatsapp kullanıyor. Peki, dünyanın en kalabalık ikinci ülkesinde market alışverişinizi de artık bu program üzerinden yapabileceğinizi biliyor musunuz?
Hindistan’ın en büyük şirketlerinden biri olan Reliance Indsutries’in iştiraklerinden JioMart üzerinden market alışverişi yapmak istiyorsanız artık bu mümkün. Seçeceğiniz ürünler için öyle uygulamadan çıkmanıza da gerek yok. Doğrudan Hindistan’ın ödeme platformu UPI’nin de entegre edildiği model ile alışverişinizin ödemesini de Whatsapp üzerinden gerçekleştirebilirsiniz. Sonrasında siparişiniz doğrudan kapınıza kadar geliyor.
Reliance Industries’in sahibi Mukesh Ambani, 94 milyar dolarlık serveti ile ülkenin en zengin ikinci kişisi. Aynı zamanda Başbakan Narendra Modi’nin de önemli destekçileri arasında. Yıllar önce yaptığı konuşmada Ambani, Mahatma Gandi’nin ülkenin siyasi kolonizasyonuna karşı mücadelesini hatırlatan bir konuşma yapmış ve sırada veri kolonizasyonuna karşı mücadele edilmesi gerektiğini söylemişti.
JioMart’ın, bu yönüyle en büyük rakipleri ise Amazon ve Flipkart şirketleri. Bu şirketlerle rekabette sınırlı kapasiteye sahip olan JioMart, Meta ile kurduğu işbirliği ile ülkenin hızla gelişmekte olan e-ticaret sektöründe ana oyuncu olmak istiyor.
Aslında Zuck ile Ambani’nin ortaklıklarının yeni olmadığını hatırlatmakta fayda var. 2019 yılında ülkenin dijital platformu olarak faaliyete geçen Jio Platforms’un yüzde 9.99’u Meta’ya ait. Zuck, bu ortaklık için 2020 yılında, Reliance Industries’e yaklaşık 6 milyar dolar ödeme yapmış. Jio Platforms’da aynı oranda hisseye sahip bir diğer kodaman ise Google.
Görünen o ki, yaptığınız işin veri kolonizasyonu mu halka hizmet mi olduğunu, yerli ortağınızın siyasi bağlantılarının kim olduğu belirliyor.
Orta Afrika Cumhuriyeti’nin koin karşılığı vatandaşlık satışına hukuki engel
🗞Haftanın Haberi:
400 bin dolara ev alana aile boyu vatandaşlık vermemiz gibi uygulamaların daha inovatifleri Afrika ülkelerinden geliyor!
25 Temmuz’da Orta Afrika Cumhuriyeti yeni milli kripto para birimi Sango Coin’i piyasaya sürdü. Ancak, kripto paraya beklenen talep gelmeyince, Sango Coin’i daha cazip hale getirmek için bir kampanya hazırlandı. Buna göre, 60,000 dolar karşılığı Sango Coin’i alıp beş yıl satmama karşılığında vatandaşlık verilmesine; 6,000 dolar karşılığı alıp üç yıl satmama karşılığında ise e-oturum hakkı tanımaya karar verildi. ‘Yok, ben Orta Afrika Cumhuriyeti’nde arsa yatırımı yapmak isterim’ diyenler de unutulmadı.
Bu pazarlama stratejisi hayata geçtikten bir ay sonra ülkenin Anayasa Mahkemesi, vatadaşlığın (kripto para ile bile) satılığa çıkarılacak bir şey olamayacağını ve oturum için de ülkede yaşamak gerekeceğini söyleyerek vatandaşlık satışını durdurdu.
Orta Afrika Cumhuriyeti, Nisan ayında da Bitcoin’i ülkenin resmi para birimi ilan etmişti. Böylelikle, El Salvador’dan sonra bu kararı alan ikinci ülke olmuştu. 2019 verilerine göre ülkenin sadece yüzde 4’ünün internete erişebildiği düşünüldüğünde böyle bir kararın ne kadar “cesurca” bir adım olduğu daha iyi anlaşılabilir.
Ülkenin kripto varlıklarla bu kadar yakından ilgilenmesinin temel nedeni ise Cumhurbaşkanı Faustin-Archange Touadéra. Cumhurbaşkanı’nın hayali, iktisadi problemlerle boğuşan ülkeyi bir kripto-hub’ı haline getirmek. Tabi ülkenin Rus Wagner’in paralı askerlerini ödeme yapmak için Bitcoin’e yöneldiğini iddia edenler de mevcut. Her halükârda Anayasa Mahkemesi’nin iptal kararının ardından Sango Coin ile ilgili başka stratejilere ihtiyaç var gibi duruyor.
IMF: Paranın geleceği kuşkusuz dijital olacak!
🫰Kripto köşesi
IMF’nin Finance and Development dergisi, bu sayısını dijital paralara ayırmış. Bu sayıda hem dijital para destekçilerini hem de kripto paralara kuşkuyla bakan uzmanları bir araya getirilmiş. Hal böyle olunca, dijital paralar ve kripto konusu, regülasyon’dan siber güvenliğe, yenilenebilir enerjiden merkez bankacılığına kadar geniş bir yelpazede ele alınmış.
Derginin editörü Gita Bhatt, “yeni teknolojilerin, finans sektörünü ve finansal ürünlere ve hizmetlere erişimi daha demokratik bir yapıya sokacağı umut ediliyor” diyor. Bhatt’a göre temel hedeflerden biri de yurt içinde ve yurtdışında daha ucuz ve daha hızlı ödeme yapabilmek. Finance and Development’ın son sayısına göz atmanızı tavsiye ederim.
Regülatör devletten katalizör devlete
🖊 Global İşler Köşesi:
Hani devletin rolü sadece piyasaları düzenlemek ve sonra serbest piyasa sistemi içinde en etkin sonuçların ortaya çıkmasını izlemekti? Görünen o ki, Batı’da 80’lerden beri ekonomi politikalarına hâkim olan bu paradigmanın sonuna gelindi. Artık kamu, aktif olarak piyasalara yön veren, olmayan piyasaları yaratan bir katalizör rolünde. Batı’da devletin katalizör rolünü oynaması için ise tetikleyici iki başlık bulunuyor:
İklim değişikliğinin önüne geçilmesi
Çin’e karşı teknolojik üstünlüğün korunması
Batı’da çip üretiminden yenilenebilir enerji teknolojilerinin gelişmesine kadar yürütülecek çalışmalar için ciddi fonlar kuruluyor ve destekler açıklanıyor. Peki harcamaların bu kadar artması Türkiye için ne anlama geliyor? Örneğin, Türkiye’de kamu regülatör rolüne bu kadar ısınmışken insan kaynağımızın daha hızlı dışarı çıkışını nasıl durdurabiliriz?
Eğer bu konular sizin de ilginizi çektiye biraz daha detayı Dünya Gazetesi’nde yazdığım “Regülatör devletten katalizör devlete” başlıklı yazımda bulabilirsiniz.
Daha fazlası için,
Institute for Innovation and Punlic Purpose’ın kurucu direktörü Mariana Mazzucato’nun konuyla ilgili George Dibb ile hazırladığı rapora
Ayrıca, Murad Tiryakioğlu’nun derlediği "Devletle Kalkınma” başlıklı kitaba göz atmanızı tavsiye ederim.
Her hafta Çarşamba sabahı çıkan Global İşler+ Bülteni’nde teknoloji, toplum ve politikanın kesişiminde dünyada olup bitenlere bakıyor, Türkiye’de olanları anlamaya çalışıyoruz. Bu bülten size iletildiyse lütfen Substack üzerinden üye olun!
🐦 Twitter: Türkçe: @ussal / İngilizce: @ussalEN
📝 Medium: Ussal Şahbaz
🔗Web: ussal.net