Global İşler+ 2022/27
🚕Uber para kazanabilecek mi?, 🚫ABD'de anti-tröst tartışmaları ve Facebook, ✈️Ucuz uçuş devrinin sonu
No.90 — 2022/27
Bu hafta Uber’in bir gün kâr edip edemeyeceğini tartışarak başlıyoruz. Sonrasında bültenimizde Facebook’la ilgili yeni tartışmalar var. Son olarak herkesi ilgilendiren bir soru soralım: Bu yaz hiç uçağa binmeyi denediniz mi? Türkiye’de denediyseniz yer yok. Avrupa’daysa rötarsız uçuş yok. Peki neden? Son konumuz ucuz uçuş çağının sonu. Keyifli okumalar!
Uber para kazanabilecek mi?
🗞Haftanın haberi
Türkiye’de Uber yok ama eğer yabancı ülkelerdeki arkadaşlarınızla son zamanlarda konuştuysanız onlar da “Uber eski Uber değil” diyecektir. ABD ve Avrupa’da COVID-19 sonrası Uber’in hem fiyatları arttı, hem de araç bulmak zorlaştı. Peki neden?
Bu analize göre, Uber 2022’de fiyatları artırdığı halde sürücülere ödediği miktarı pek artırmamış. Bu sayede de kurulduğundan beri en az zarar ettiği seneyi geçiriyormuş (6 ayda sadece 1,1 milyar dolarcık zarar!). ABD ve Avrupa’da işgücü bulmak bu kadar zorlaşmışken, sürücü ücretleri artmayınca da araç bulmak imkânsız hale geliyor.
Belki de Uber’in yaptığı işin para kazandırması hangi ölçeğe ulaşırsa ulaşsın mümkün değil. Düşük faiz / bol para döneminde aldıkları yatırımlarla büyüdükleri halde para kazandırmayan işlerin sonunu Mayıs ayında Dünya Gazetesi’nde yazmıştım. Sahi son zamanlarda hızlı süpermarket siparişi vermeyi denediniz mi?
Facebook’un hücre örgütlenmesi
🤯 Dijital Kodamanlar:
ABD’de dijital piyasalarda rekabeti artırmak için Mart ayında Kongre’ye sunulan yasa taslağına karşı ilk tepki neden Silikon Vadisi’nden değil de Missisipi Business Journal’dan geldi?
Washington Post’ta çıkan habere göre, Amerikan taşrasındaki bu dergide çıkan yazı Facebook’un fonladığı American Edge adlı kuruluşun yürüttüğü bir kampanyanın parçasıymış. Facebook bu kuruluşa tek seferde 4 milyon dolarlık bir fon sağlamış. Missisipi Business Journal’da çıkan yazı sosyal medya platformlarında da birçok kez paylaşılmış. Neden acaba?
Facebook’un bu lobi faaliyetleri sadece sosyal medyada kamuoyu yaratmakla sınırlı kalmamış. Yine American Edge’in danışma kurulunda yer alan Frances F. Townsend ve Michael Morell gibi eski ulusal güvenlik danışmanı olan isimler Kongre’nin ilgili komitelerine mektup göndererek Facebook’un görüşlerini tekrarlamış.
Ayrıca, Ukrayna savaşının patlak vermesi de fırsat bilinerek, kampanya kapsamında, eski iç güvenlik yetkililerinin yer aldığı reklamlar hazırlanmış. Bu reklamlarda Rusya ve Çin’in teknolojik olarak öne geçmesi durumunda oluşabilecek riskler dile getirilmiş. Sonrasında bu içerikler, Meta’nın dijital platformları arasında yer alan Instagram ve Facebook’a giren Capitol Hill çalışanlarını hedef alacak şekilde algoritma düzenlenerek dolaşıma sokulmuş.
Meraklıları için yasa teklifin ile ilgili son gelişmeleri içeren 5 Ağustos tarihli New York Times makalesi: Clock Running Out on Antitrust Bill Targeting Big Tech
Fecabook ve Instagram kullanırken “ya bu ürünler ne kadar kötü” diye düşündünüz mü? (Cevap: Facebook kullanan mı kaldı?) Ed Citron, Facebook ve Instagram’ın, insanın halinden anlayan tasarımcılar yerine kullanıcının uygulamada geçirdiği zamanı artırmayı hedefleyen mühendisler tarafından geliştirilmesinin sonuçlarını The Fall of Facebook yazısında anlatmış.
Ucuz uçuş devri bitti, Türkiye hariç
🖊 Global İşler Köşesi:
COVID-19 sonrası Avrupa ve ABD’de olanlara bakarsak, ucuz uçuş devri bitmiş görünüyor. Biz ise Türkiye’de yine paralel evrende yaşamaya devam ediyoruz.
Peki ucuz uçuşlarda neden sona gelindi?
Türkiye’de ucuza uçmak daha ne kadar mümkün olacak?
Türkiye’de halka açık olan iki havayolu şirketinin küçük tasarruf sahibi hissedarlarından İstanbul’dan Bodrum’a her hafta sonu tatile giden zenginlere gelir transferi yapılıyor!
Bu konuyu 28 Temmuz’da Dünya Gazetesi’nde değerlendirdim.
📚 Haftanın kitabı: Geçen hafta tatilde Ilja Leonard Pfeijffer’in Grand Hotel Europa kitabını okudum. Venedik başta olmak üzere Avrupa’daki örnekler üzerinden, ucuz uçularla gelişen “lüzumsuz turizm”in etkilerini anlatmış. Avrupa geçmişinde hapsolan bir tür açıkhava müzesine mi dönecek? (Dünya yazısının Venedik kısmında da bu kitaptan esinlenmiştim)
Bitirirken
Bu bülteni başından beri yaklaşık iki yıldır beraber hazırladığımız editörümüz Nesibe Kırış’a bu hafta veda ediyoruz. Kendisine çok teşekkür ediyoruz. Nesibe’nin yazılarını Coindesk Türkiye’de okumaya devam edebilirsiniz. Hatta son yazısı da burada!
Yaz tatili nedeniyle bundan sonraki iki sayımız 24 Ağustos ve 10 Eylül’de çıkacak. Görüşmek üzere!
Her hafta Çarşamba sabahı çıkan Global İşler+ Bülteni’nde teknoloji, toplum ve politikanın kesişiminde dünyada olup bitenlere bakıyor, Türkiye’de olanları anlamaya çalışıyoruz. Bu bülten size iletildiyse lütfen Substack üzerinden üye olun!
🐦 Twitter: Türkçe: @ussal / İngilizce: @ussalEN
📝 Medium: Ussal Şahbaz
🔗Web: ussal.net