No.89 — 2022/26

Bu hafta öncelikle Uber dosyalarına bakarak teknoloji işlerinde lobiciliği tartışıyoruz. Daha sonra Avrupa’da Google’ın okullarda kullanımına dair yükselen endişeleri inceleyeceğiz. Son olarak Birleşmiş Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı’nın (UNCTAD) son yayımladığı raporda kripto varlıklar ile ilgili görüşleri hangi devirde kalmış ona bakıyoruz.

Keyifli okumalar!

Her hafta Çarşamba sabahı çıkan Global İşler+ Bülteni’nde teknoloji, toplum ve politikanın kesişiminde dünyada olup bitenlere bakıyor, Türkiye’de olanları anlamaya çalışıyoruz. Bu bülten size iletildiyse lütfen Substack üzerinden üye olun!

Uber dosyaları: Lobicilik taksiciliğe dönmesin

🖊 Global İşler Köşesi:

Geçen hafta sızan dosyalardan sonra Uber’in dünya çapında lobi faaliyetleri gündeme oturdu. Türkiye’de tartışmalar bazı danışmanlara ödenen miktarlara odaklıydı.

“Lobicilik işi kanunla düzenlensin, dünyada bu iş böyle” diyenler çıktı. Acaba öyle mi?

Geçen hafta Dünya Gazetesi’nde yazdım.

• Uber dosyaları neydi diyenler için: Turkey: Uber 'ran aggressive lobbying campaign' to obtain licence but failed

• Haftanın Kitabı: Uber geleneksel bir sektörü nasıl değiştirdi? New York Times teknoloji yazarı Mike Isaac’tan gazeteciliğini konuşturduğu bir öneri: Super Pumped: The Battle for Uber.

• Farklı bir görüş için Av Mehmet Gün’ün yazısı: UBER Olayı ve Siyasiler, Lobiciler ve Şirketler Zümresi

Elon Musk ne yaptığını biliyor mu?

📹 Haftanın Video: Daha önce Elon Musk ve Twitter’ı birçok kez bültende konu aldık. Son gelişmeleri HalkTV’de Burak Tatari’ye değerlendirdim. (HalkTV videomu nedense 18 yaş üstüne açmış, umarım görebilirsiniz! 😜)

Avrupa’da Google endişesi: Kişisel verilerimiz ne kadar güvende?

🤯 Dijital Kodamanlar:

Danimarka’daki Helsingør Belediyesi, okullarda Google ürünlerinin kullanımını yasakladı.

Belediye’nin bulguları Google’ın veri işleme davranışlarının AB Genel Veri Koruma Tüzüğü’ne uygun olmadığını gösteriyor. En kritik nokta da çocukların verilerinin durumu.

Diğer taraftan Fransa, İtalya ve Avusturya’da da Google hedefte. Google Analytics’in internet trafiğine ait verileri ABD’ye göndermesi tespit edilince Google Analytics yasadışı olarak değerlendirildi.

Yatırımlarda yeni dönem: Reshoring ve friendshoring

📈Haftanın Grafiği: AT Kearney’nin Reshoring Index Raporu’na göre, COVID sonrası tedarik zincirlerinin yeniden şekillenmesinde ucuz işgücüne sahip ülkeler cazibesini yitiriyor.

1980’ler sonrasında özellikle Asya ekonomileri batıdaki üretim zincirlerinin batıdan buralara kaydırılması ile hızla büyümüştü. Bu durumdan da en fazla Çin istifade etmişti. Kearney’e göre ise son iki yıldır güçlenen bir şekilde yeni trend reshoring, yani tedarik zincirlerinin anavatanına veya yakın coğrafyalara dönmesi.

Kearney’nin son iki yıldır yaptığı anket sonuçlarına bakıldığında ABD’li üreticilerin yüzde 92’sinin operasyonlarını ABD’ye kaydırdıkları veya anavatanlarına taşımayı düşündükleri görülüyor. Geçtiğimiz sene, üretimini son üç yılda anavatana taşıyan firmaların oranı yüzde 25 iken 2021 yılında bu oranın yüzde 47’ye yükseldiği belirtiliyor.

Mevcut eğilim göz önüne alındığında bugüne kadar tedarik zincirlerinin yayılmasından faydalanan Türkiye için bu bir risk teşkil ediyor. Peki Türkiye bunun için ne yapmalı?

• Bu konudaki düşüncelerimi 22 Nisan 2022 tarihinde Dünya Gazetesi’ndeki yazımda paylaşmıştım.

Birleşmiş Milletler’den kripto varlık tavsiyeleri

🌏 Kripto Dünyası: Kripto varlık politika önerisi konvoyuna BM Ticaret ve Kalkınma Konferansı (UNCTAD) da katıldı. UNCTAD, Birleşmiş Milletler içinde IMF ve Dünya Bankası’na karşı sol görüşün ve gelişmekte olan ülkelerin sesini yükseltmek için örgütlenmiş bir kuruluş.

UNCTAD, raporunda doğrudan kripto varlıklara ilginin azaltılması amacıyla vergi, giriş ücreti ve lisans zorunluluğu gibi öneriler getirmiş. Yani UNCTAD doğrudan teknolojiyi negatif değerlendirmiş.

Raporla ilgili detaylara AVBA’nın hazırladığı Lex Crypto bültenininin son sayısında ulaşabilirsiniz.

Bitirirken

Yaz tatili nedeniyle Ağustos ayında bültenimiz 15 günde bir yayınlanacak. Bundan sonraki üç sayımız 10 Ağustos, 24 Ağustos ve 10 Eylül’de çıkacak. Görüşmek üzere!

Bülteni Nesibe Kırış ile beraber hazırlıyoruz.

🐦 Twitter: Türkçe: @ussal / İngilizce: @ussalEN

📝 Medium: Ussal Şahbaz

🔗Web: ussal.net