Global İşler+ 2022/11
Global İşler+ 2022/11
🪙global kripto düzenlemeleri, 🇪🇺AB veri yönetişimi yasası, 🤖AB yapay zeka yasası, 🚫wuhan'dan ukrayna'ya
No.74 — 2022/11
Her hafta Çarşamba sabahı çıkan Global İşler+ Bülteni’nde teknoloji, toplum ve politikanın kesişiminde dünyada olup bitenlere bakıyor, Türkiye’de olanları anlamaya çalışıyoruz. Bu bülten size iletildiyse lütfen Substack üzerinden üye olun!
Geçen haftadan bu yana 82 yeni abone kazanmışız… Yeni okurlarımız, hepiniz hoş geldiniz! 🤓
Bu hafta odak noktamız Avrupa Birliği’nde gelen veri yönetişimi ve yapay zeka düzenlemeleri. Sonra da yapay zeka ve insan beyniyle ilgili bir kitap önerimiz var. Ama önce global kripto gündemine değinelim…
Global kripto varlık düzenlemeleri
📃 Haftanın Haberi:
Biden'dan örnek nitelikte bir genelge, özetle demiş ki:
Kamu kurumları aranızda kavga etmeyin, beraber çalışın.
Raporlarınızı şeffaf biçimde bana sunun ki herkes yorumunu iletsin.
Bu teknoloji global, o nedenle G7, G20, FATF, FSB gibi mecralarda sözümüz geçmeli.
Dubai'de de Türkiye'nin de örnek alması gereken bir karar yayımlandı: “Kripto varlıkları mevcut sermaye piyasası regülatörüne bırakmayıp, doğuştan konuya hakim yeni bir regülatör kuracağız!”
📰 Haftanın Bülteni: Avrupa Birliği kripto taslak düzenlemesi MiCA’da proof of work yasaklanmasına dair bir oylama vardı. Detayları Umut Bakanoğulları ve Mehmet Can Avcı’nın çıkardığı Türkçe kripto varlık hukuku bülteni LexCrypto’dan okuyabilirsiniz.
🇪🇺 AB’deki regülasyon güncellemeleri
Bu hafta gündeme iki yeni Avrupa Birliği regülasyon taslağını aldık. Bu taslaklara dikkat çekmemizin nedeni, her AB regülasyonunda olduğu gibi birkaç sene içinde aynı regülasyon tartışmalarının Türkiye’ye de gelecek olması.
🇪🇺 AB’den veri yönetişimi düzenlemesi
🎉 Haftanın Bonusu:
Daha önce bültende AB’deki diğer veri düzenlemelerini ele almıştık. Bu düzenleme ile ise veriye adil erişim ve veri kullanımı dengesini kurmak amaçlanıyor. Bu bağlamda büyük teknoloji platformları ve onlarla mecburen çalışan küçük orta işletmelerin arasındaki dengenin sağlanmasına önem veriliyor. Tartışılan beş başlık:
İşletmeler arası (B2B) veri paylaşım işlemlerini teşvik etmeyi amaçlıyor.
Küçük işletmecilerin verilerinin büyük platformlar tarafından kullanılarak oluşabilecek vender lock-in “tedarikçi kilitlenmesi” sorunlarını azaltmayı amaçlıyor.
Kullanıcı veri hizmetlerinin rakip sağlayıcıya aktarılması; verilerin adil, makul ve ayrımcı olmayan koşullara bağlanıyor.
İstisnai durumlarda, kamu kurumlarının ve AB kurumlarının özel olarak tutulan verilere ücretsiz olarak (pandemi veya afet durumunda) erişim sağlayabilmesini sağlıyor.
Sözleşme tarafları arasındaki müzakere gücündeki dengesizlikler oluşmaması için veri paylaşımına yönelik sözleşmelere koşullar koyuyor. AB’deki tüketici sözleşmesindeki haksızlık testine benzer bir usul öngörülüyor.
Akıllı sözleşmeler tanımlanıyor ve bu sözleşmelerin standartizasyonu için koşullar öneriyor.
🦾 AB’den yapay zeka düzenlemesi
Nisan 2021'de Avrupa Komisyonu, yapay zekanın kullanımını teşvik ve ilgili riskleri dengelemek amacıyla yeni bir Yapay Zeka Yasası ile yasal bir çerçeve önerisi yayımlamıştı. Ayrıntıları 32. bültenimizde ele almıştık. Regülasyon Yapay Zeka işlerini risk bazlı kategorizasyona tabi tutuyor:
Yüz tanıyarak hukuki yaptırım yapma, sosyal kredi gibi sistemler tamamen yasaklanacak,
Kredi, sınır kontrol yönetimi gibi sistemler ise CE belgesi standardında onay ve denetim süreçlerine tabi olacak, bu algoritmaların açıklanabilirliği, kullanılan veri setlerinin temsili olması, vb. gerekecek,
Daha az riskli işlerde kullanılan yapay zeka sistemlerinin yapay zeka olduğunun belli olması gerekecek.
Regülasyon taslağından beri Brüksel’de lobi çalışmaları hızlandı. Şu an en güçlü lobi faaliyetlerinden biri regülasyondaki Yapay Zeka tanımının daraltılması için yapılıyor. AB üyesi devletlerin yarısının desteklediği yeni tanımda sadece “generative” yapay zeka sistemleri regülasyona tabi olacak. “Generative” yeni bir yazı, yeni görseller veya yeni bir bilgisayar kodu gibi yeni bir veri seti yaratan yapay zeka sistemleri demek.
Bu Wired yazısındaki iddiaya göre, tanımı daraltmayı hedefleyen lobi çalışmasının arkasında Google var. Çünkü bu sayede Google arama motorunda neyin üstte çıkacağına karar veren yapay zeka sistemi regülasyonun dışına çıkacak.
Yeni teknolojilerin regüle edilmesi büyük şirketlerin mi işine yarar tüketicilerin mi? Hem yeni regülasyonlara uyma maliyetini karşılamaları kolay olduğu için hem de lobi güçleri yüksek olduğu için, esas amacı tüketiciyi korumak olan regülasyonlar çoğu zaman yerleşik büyük şirketlerin işine yarıyor.
Güzel bir örnek AB’nin bir önceki büyük regülasyonu olan kişisel verilerin korunması alanında – GDPR. Düşünce kuruluşu Bruegel’in araştırmasına göre, GDPR’ın şirketlerin karlılığı üzerindeki etkisi büyük ölçüde uyum maliyetlerinden olmuş. Kişisel verilerimizi diledikleri gibi kullanamamaktan kaynaklanan etki daha küçük. Uyum maliyeti. herkes için sabit olduğundan küçük oyuncuların aleyhine çalışıyor!
Yapay zeka ile ilgili iki konuyu ele almaya devam edeceğiz:
Rusya-Ukrayna Savaşı yapay zeka regülasyonunda ABD ve AB’yi bir araya getirir mi?
Yapay zeka nedir?
📚 Haftanın kitabı:
İkinci soruya cevap ararken, yeni okuduğum bir kitaptan bahsedeyim. Anil Seth “Being You”. Bu kitaptaki ana tema yapay zeka – doğal zeka değil (ona da değiniyor), bilinç. Acaba yapay zekanın bilinci olabilir mi? Kitap nörobilimden başlayarak güncel tartışmalara uzanmış. Vardığı sonuç şu: Bilinç aslında yaşayan bir vücuttan ayrılamaz. Birçok algısal kusurumuzun sebebi de bu…
Algısal kusur demişken…
Wuhan’daki yarasadan Kiev’deki füzelere son iki senemiz
🖊 Global İşler Köşesi:
Aşıyı bulan insan aklı, tarihin en büyük birleştirici güçlerinden aşı karşıtlığını da çıkardı. Dünyanın her yerinde yoga yaparım sağlıklı yaşarım vücuduma bir şey sokturmamcılar, globalleşme karşıtı solcular, aşırı sağcılar ve çeşitli tarikatlar ile yaşadıkları ülkenin sistemine güvenmeyen etnik azınlıklar aşı karşıtlığında birleşti. Aşının icat edildiği ABD’de aşılanma oranı 65’te kaldı.
Wuhan’daki yarasadan Ukrayna’da savaşa… 2 senedir yaşadıklarımızı ve bugün başımıza gelenleri global perspektife koyalım. Dünyadaki bağlantılar artıp olaylar birbirini tetikledikçe öngörülemeyen riskler artıyor. Acaba 2 sene sonra neleri konuşacağız? Dünya Gazetesi’nde yazdım.
2022 tahminlerim: Çin kaynaklı huzursuzluklar, birçok ülkede iktidarların seçimi kaybetmesi, işçi hareketleri ve daha öngöremediğimiz birçok risk.
Bitirirken…
Bu haftaki sayımızı beğendiniz mi?
Meh 🤨 | Tadında 🙂 | Bilgilendim 🤓| Beğendim, ilettim 😎
Geçen hafta yaptığımız ankete 70 kişiden cevap geldi. Cevaplayan herkese teşekkürler. Öneriler bölümündeki fikirleri imkanlarımız ölçüsünde hayata geçirmeye çalışacağız. Bu haftaki kitap önerisi de bu adımlardan biriydi.
Ankete katılım okur kitlemiz için ne kadar temsili bilinmez ama katılanların sadece %20’sinin kadın olduğunu da öğrenmiş olduk. Bu vesile ile hepsinin geçmiş Dünya Kadınlar Günü’nü kutluyorum.
Eğer bir kadın tanıdığınızın daha bülteni seveceğini düşünüyorsanız, lütfen şimdi forward edin!
Okurlarımızdan…
Geçen hafta AI Framework’ü yapay zeka çerçevesi olarak geçirmiştim. Okurlarımızdan Mesut Yılmaz “Framework'ün Türkçesi için çatı kelimesi de kullanılabiliyor, hem terim olarak daha doğru olmasından hem de kulağa hoş gelmesi açısından tercih edebilirsiniz; çerçeve kullanımı da doğru.” yorumunda bulunmuş.
Bizleri böyle yakından takip edip yeni şeyler öğreten okurlarımız ayrıca mutlu ediyor. Teşekkürler Mesut Bey!
Bülteni Nesibe Kırış ile beraber hazırlıyoruz.
🐦 Twitter: Türkçe: @ussal / İngilizce: @ussalEN
📝 Medium: Ussal Şahbaz
🔗Web: ussal.net