No.59
Her hafta Çarşamba sabahı çıkan Global İşler+ Bülteni’nde teknoloji, toplum ve politikanın kesişiminde dünyada olup bitenlere bakıyor, Türkiye’de olanları anlamaya çalışıyoruz. Bu bülten size iletildiyse lütfen Substack üzerinden üye olun!
Geçen hafta küçük bir ara verdik. Bu hafta yapay zeka ile ilgili uluslararası raporlarla başlıyoruz. Özellikle harpta yapay zeka kullanımına yeniden bakacağız. Sonra da dizi tecrümelerinde yapay zeka kullanımına. Son olarak Amazon’un ne kadar büyüdüğüne dair ilginç bir haritamız var.
Yapay Zeka ne alemde?
🎯 Haftanın Dosyası:
Son dört senedir düzenli olarak yayımlanan “State of AI” raporuna bakalım. Araştırmadan politikaya, harptan endüstriye yapay zekanın etkin olduğu alanlar hakkında detaylı incelemelere yer veriliyor. 2020’de beklentiler neydi? Kaçı gerçekleşti? 2021’den sonra beklentiler ne? İlgilenenler mutlaka incelesin.
Biz de geçen sene McKinsey tarafından yayımlanan State of AI raporunu ele alan bir bülten hazırlamıştık, öncesinde onu incelemek isteyebilirsiniz.
State of the AI raporunda politik yapay zeka gündemlerine yer veriliyor. Bültende daha önce bahsettiğimiz;
AB’deki yapay zeka regülasyonunu değerlendiriyor.
Ayrıca, ABD’deki kişisel verileri koruma düzenlemelerinin de yapay zekaya yapılan yatırımlar açısından önemi gösteriliyor.
30 Ağustos özel serimizde değerli dostum Can Kasapoğlu konuk editör olarak bizlere harp ve yapay zeka 101 yazısıyla katkıda bulunmuştu. Biz de gündem oldukça harp ve yapay zeka haber ve raporlarını ele almaya çalışıyoruz. State of AI raporu yapay zekanın artış askeri alanda üretime geçtiğine dikkat çekiyor.
İsrail saldırılarında yapay zeka güdümlü drone sürüsü kullanıyor.
ABD Hava Kuvvetleri, bir U2 Casus Uçağında bir AI yardımcı pilotunu uçurdu.
ABD Hava Kuvvetleri Araştırma Laboratuvarı özerk Skyborg'u test ediyor.
Hükümetler savunma harcamalarını ikiye katladı.
ABD: Biden'in Pentagon Bütçe Talebi, yapay zekaya 874 milyon dolarlık özel yatırım içeriyor.
Askeri alanda yapay zeka bu kadar gelişirken, yapay zeka teknolojilerini destekleyen üyesi olduğumuz NATO’nun hızlandırıcısında neden yer almıyoruz?


Azeem Azhar, bu haftaki podcastinde State of AI raporunun yazarları Ian Hogarth ve Nathan Benaich ile yapay zeka trendlerini ve rapora dair ayrıntıları konuşuyor.
Netflix’teki her yeni dizi çevirmen açığını ortaya çıkarıyor
🗞 Haftanın Haberi:
Aylarca konuşulan Parasite’tan sonra Squid Game Netflix dizisi de dönemin en popüler yapımlardan oldu. 5. bültenimizde bahsetmiştik, Netflix’in gelir modeli tamamen yeni dizilerin çıkmasına bağlı. Farklı ülkelerden çıkan yeni diziler yeni kullanıcı getiriyor. Ancak, başka dillere çevrilen içerikler bile önce İngilizce’ye çevrilip daha sonra yerel dile dönüştürülüyor.
Facebook’un Arapça ile imtihanını belirttiğimiz bültende, yapay zekanın İngilizce dışındaki içerikleri anlamada zorluk çektiğinden daha önce bahsetmiştik. Squid Game’in 111 Milyon izleyicisi, diziyi 31 dilde altyazılı ve 13 dilde dublajlı versiyonla izledi. Ancak yapılan çeviriler İngilizce’den tercüme edildiği için çeviriler eksik.
Altyazı çevirmenliğini otomatize etme çalışmaları elbette var. Yapay zeka teknolojisinin makale ve rapor çevirilerinde başarılı olacağı tahmin edilse de hikaye çevirileri tam olarak yapay zekanın eline bırakılamayacağa benziyor.
Şu anda taslak çeviri yapma ya da belli konuları kontrol etme gibi küçük işlerde yapay zeka çeviri alanında kullanılıyor. Ancak ne kadar ilerlerse ilerlesin dildeki nüansları, mecazi anlamları, geleneksel söyleyişleri algılayamaması hikaye çevirisinde yapay zekanın tek başına çözüm olamayacağını gösteriyor.
Sen mi büyüksün ben mi?
🤯 Dijital Kodamanlar Köşesi:
Fransız hükümeti, Dijital Kodamanlara karşı bağımsız kitapçılara destek veriyor. Fransa'daki yeni regülasyonla, Amazon’un 0.01 € gibi düşük bir ücret karşılığında kitap teslim etmesini engelleyip, müşterileri sokaklardaki kitapçılara yönlendirmeye çalışıyor. Bu regülasyonla kitap teslimatları için artık asgari bir fiyat belirlenecek, böylece monopolilerin pazar avantajlarını sınırlanacak.
Ülkelerin Dijital Kodamanlara karşı savaş açmasından doğal bir şey yok. Aşağıdaki görselde Amazon’un piyasa değerinden küçük ekonomiye sahip ülkeler turuncu ile işaretli. Türkiye ekonomisinin büyüklüğünü 2 ile çarpsanız bile bir Amazon etmiyor. Milli gelir ile şirket değeri kıyarlamayı doğru bulmuyorum, biri flow biri stock değeri — ancak yine de bu kıyaslama bir gösterge.
Türkiye: 761 milyar $ v. Amazon: 1,7 trilyon $
Kış saati uygulamamak sandığımızdan karışık bir tercih
📝 “Global İşler”:
Her salı sabahı gazete yazım için konu düşünüyorum. Bu salı uyanıp dışarı baktığımda konuyu bulmam zor olmadı. Zira zifiri karanlıkta hiçbir şey görünmüyordu. Güneş İstanbul’da sabah 8:00’de doğuyor. Aralık ayında 8:30’da doğacak. Birkaç yıldır Türkiye yaz saatinden kış saatine dönmüyor. Konu sandığımız kadar basit değil. Gelin dünyada saat dilimiyle ilgili tartışmalara bakalım. Bu hafta Dünya Gazetesi’nde yazdım.
Bu bülten size iletildiyse lütfen Substack üzerinden üye olun!
Bülteni Nesibe Kırış ile beraber hazırlıyoruz.
🐦 Twitter: Türkçe: @ussal / İngilizce: @ussalEN
📝 Medium: Ussal Şahbaz
❗️Telegram: Global İşler
🔗Web: ussal.net