2024 yılında hangi kitapları okudum? - 2024/40
2024'ün Kitap Önerileri, Yaz Saati Uygulaması, TikTok, 4x4 Podcast
Global İşler+ No.187 — 2024/40
Merhaba! Ben Ussal Şahbaz. Son bir haftada aramıza katılan 56 okurumuza hoşgeldiniz diyoruz! Böylece toplam 9386 okurumuzla her hafta bir araya gelmiş oluyoruz.
Bültenimizin 2025’te daha çok ilgiliye ulaşmasını isterseniz, bugün bir arkadaşınızla daha bültenimizi paylaşabilirsiniz!
Her sene olduğu gibi bu senenin sonunda da okuduğum kitapların bir listesini sizlerin de dikkatinize sunmak istiyorum. Ama geçmiş senelerden farklı olarak bu sefer kitaplardan önce bazı süreli yayınlara da ayrıca yer vermek istiyorum. Bunun için düzenli olarak takip ettiğim birkaç e-posta bültenine linkler vereceğim. Haftaya da bu listeye dergileri ekleyeceğim.
Sonrasında, bu haftaki köşe yazımda da tartışığım üzere, yanlış saat ayarımıza kafa yoruyoruz. Öte yandan Tiktok, ABD’de kapanmak üzere. Bu konuyu da atlamadık, meraklısı için son gelişmeler haftanın haberinde. En sonda ise yeni başlayan bomba bir podcastımız var! Keyifli okumalar…
2024 yılında okuduğum kitaplar
🎄2024’ün Kitap ve Bülten Önerileri
Bu listeye bir bakıma Global İşler+’ın kaynakçası diye de bakabilirsiniz. Çoğu bülten haftalık. Eğer başka bülten önerileriniz varsa lütfen siz de bana yazın.
The Exponential View - Azeem Azhar’ın hazırladığı bu bültene o kadar çok referans veriyorum ki bir daha anlatmayacağım. Bence kaçırmayın.
Benedict’s Newsletter - Benedict Evans en kuvvetli teknoloji analistlerinden. Haftalık bülteni özellikle internet işlerindeki trendleri takip etmek için kısa ve öz.
Stratechery - Ben Thompson daha Substack yokken bülten işine girmiş, Tayvan’da yaşayan çok iyi bir teknoloji analisti. İçerikler daha çok halka açık şirketlerle ilgili. Hisse fiyatı analizi değil daha derin trendler var.
Platformer - Casey Newton tam benim konuları yazan bir gazeteci. Ana akım medyadan sıkılıp bu bülteni kurmuş. Teknoloji, toplum ve politikanın kesişiminde özellikle internet işlerine dair çok güzel içerikler var.
Newcomer - Stratechery ve Platformer’dan bir tık daha yavan bulsam da özellikle halka açık olmayan teknoloji şirketleri ve girişim sermayesi yatırımlarını takip etmek için iyi bülten.
Understanding AI - Bu bültenin ana özelliği aslında bilgisayar mühendisi olan bir gazeteci tarafından yazılması. Dolayısıyla teknik konuları basitleştirerek çok güzel anlatabiliyor.
Air Street Press - Bu sene de tefrika ettiğimiz yıllık State of the AI raporunu yayımlayan Air Street Capital bir de bu bülteni başlattı. Gayet başarılı.
The Global – Rest of the World - En sevdiğim yayınlardan biri. Sadece gelişmekte olan ülkelerden internet dünyasına ilişkin haberler var. Bu bülteni takip edince bu ülkelerde tartışılan konuların bizle hep aynı olduğunu görüyorsunuz: Meksika’da kuryeler ne yapıyor?, Hindistan’da kime erişim engeli getirildi?…
Just Think - GE’de çalıştığım dönemde tanışma fırsatı bulduğum, şirketin başekonomisti, ünlü iktisatçı Marco Annunziata’nın bültenini de bu listeye eklemeden geçemeyeceğim. Özgün fikirlerin olduğu ve okumaktan keyif aldığım bu bültendeki düşünceleri zaman zaman köşe yazılarımda da kullanıyorum.
📚 Kitaplar
İş dünyası tarihi ve biyografileri
Supremacy: AI, ChatGPT, and the Race that Will Change the World, Parmy Olson – Yazarını, Eylül ayında Oxford’da katıldığım The Heat konferansında dinleyince bu kitabı aldım. İyi ki de almışım! OpenAI ile Deepmind’ın mücadelesini, iki şirketin yaklaşımlarındaki temel farkları tartışarak anlatıyor. Bu arada Deepmind’ın kurucusu Demis Hassabis Nobel alınca köşemde de yazmıştım.
Character Limit: How Elon Musk Destroyed Twitter, Kate Conger, Ryan Mac – Elon Musk’ın Twitter’ı nasıl aldığını ve alınca neler yaptığını anlatan bu kitaba da bültenimizde yer vermiştik. Zamanla gördük ki, Elon Musk sadece Twitter’ı almamış, aynı zamanda kendini Amerikan yönetiminde en etkin kişilerden biri haline getirmiş.
The Nvidia Way: Jensen Huang and the Making of a Tech Giant, Tae Kim – Nvidia bu sene dünyanın en değerli şirketi oldu. Mükemmel bir gazetecilik örneği olarak yazılan bu kitap, Nvidia’nın nasıl kurulduğunu ve nasıl büyüdüğünü, taa 1990’lardan başlayarak anlatıyor.
Teknolojinin toplumsal etkileri
Future Money: Fintech, AI and Web3, Ronit Ghose – Ronit’i geçen sene Londra’da TransformBase’de dinlemiştim. O zaman bahsettiği kitap çıkınca da aldım. Bu kitabın güzel yanı fintek işlerini kuru kuruya değil roman gibi hikâyelerle anlatması. Bir de dünyanın her yanından örnekler olması. Bu örneklerden biri de podcastıma konuk olan Deniz Güven’di.
The Worlds I See: Curiosity, Exploration, and Discovery at the Dawn of AI, Fei-Fei Li – Yazarı yapay zekânın “anası” olarak bilinen bu kitap, (malum YZ’nin babası çok!), sadece makine öğrenmesi algoritmalarının nasıl geliştiğini değil, 80’lerde Çinli göçmen bir kadının ABD’de nasıl hayata tutunduğunu da anlatıyor.
The Care Dilemma: Caring Enough in the Age of Sex Equality, David Goodhart – Bu kitabın yazarı eski gazeteci, FT’de çalışmış. Kitabın ana konusu çok tartışma yaratabilecek cinsten. Dönüşen dünyada kadınların profesyonel hayatta yükselmesi ilgi ve sevgi açığına yol açtı mı? Daha net söylersek, yazar “Tüm kadınlar çalışırsa çocuklara kim bakacak?” diye soruyor ve bunu verilere dayanarak yapıyor.
Ülkeler ve şehirler
Kaput: The End of the German Miracle, Wolfgang Münchau – Almanya’nın krizi son zamanların en flaş konusu. Münchau FT’de eskiden beri en sevdiğim yazarlardandı biriydi; şimdi New Statesman’de. Almanya’daki krizi, tarihi kökenlerini de inceleyerek yazmış. Ben de bu konuyu ve kitabı köşemde ele almıştım.
Impossible City: Paris in the Twenty-First Century, Simon Kuper – Bu da en sevdiğim FT yazarlarından birinin Paris üzerine yazdığı bir kitap. Olimpiyatlardan önce alıp okumuştum. Bu sene olimpiyatlar ve Notre-Dame’ın açılışı ile Paris çok gündemdeydi. Kuper’ın kendi hayatını da anlattığı kitabı son derece eğlenceli.
The Small States Club: How Small Smart States Can Save the World, Armen Sarkissian - Ermenistan’ın eski cumhurbaşkanının yazdığı bu kitap küçük devletlerin teknolojinin hızla dönüştüğü bu dönemde neden daha şanslı olduklarını anlatıyor. Köşe yazımda da ele almıştım. Herhalde en az başarılı olan küçük devletlerden biri de Ermenistan!
Her sene Çin ve Hindistan ile ilgili mutlaka en az birer kitap okumaya çalışıyorum. Bu sene okuduğum iki kitapta da mevcut yönetime yakın kişilerin (Çin’den bir akademisyen, Hindistan’da ise bir emekli büyükelçi) ülkenin dış politikasına dair görüşlerini okumak istedim. Mesela, Çin gerçekten dünyaya hükmetmek istiyor mu? Hindistan ufak ittifaklarla nasıl bir sistem geliştirdi?
China's World View: Demystifying China to Prevent Global Conflict, David Daokui Li
Why Bharat Matters, S. Jaishankar
Haftaya neler var? Siyasi ve ekonomik tarih, tarihi biyografi, beyin ve antropoloji gibi alanlarda okuduğum kitaplar.
Geçmiş yıllardaki kitap listelerim de şuralarda: 2023,2022,2021, 2020, 2019.
Yılın en uzun gecesine geldik!
🖊 Global İşler Köşesi
Geçen hafta seçilmiş Başkan Donald Trump bir tivit atıp “Yaz saatini kaldırmak için elimden geleni ardıma koymayacağım.” dedi. Biz ise sürekli yaz saatinde kalmış durumdayız.
Bu konudaki ana argüman enerji tasarrufu açısından mevcut düzenlemenin oldukça faydalı olduğu yönünde.
Mevcut uygulamayı eleştirenler ise sabah yataktan kalkamamamız, işe karanlıkta gitmemiz, çocukların okula giderken yolunu bulamaması gibi konuları da gündeme getirmekte.
Bana göre meselenin daha da önemli boyutu, bu uygulama nedeniyle dünya ile koordinasyonumuzu kaybetmemiz. Zira Türkiye’ye gelen yabancı yatırımın çoğu Avrupa’dan geliyor.
Bu konuyu biraz daha açmak adına değerli dostum Dany Bahar’ın, Harvard Üniversitesi’nde 3 bin çok uluslu şirketin, 100’den fazla ülkede 100 binden fazla iş yeri ile arasındaki etkileşimi inceledikleri bir çalışmayı dikkatinize sunmak istiyorum. Çalışmanın sonuçları bir hayli ilginç:
Çok uluslu bir şirketin merkezi ile saat farkınız ne kadar azsa, şirket o kadar bilgi yoğun faaliyetleri sizin ülkenize gönderiyor.
Bu şirketin merkezi ile saat farkınız ne kadar fazlaysa da o kadar dandik faaliyetler ülkenize delege ediliyor.
Bu nedenle mevcut saat ayarımız bizi Batı’dan uzaklaştırdıkça sadece çocuklarımızın karanlıkta okula gitmesine neden olmuyor, aynı zamanda onların ileride bulacakları işlerin de daha düşük nitelikte olmasına zemin hazırlıyoruz.
Çözüm önerilerimi merak ediyorsanız bu haftaki köşe yazımı okumanızı tavsiye ederim.
Kış saati uygulamamak sandığımızdan karışık bir tercih, 19 Kasım 2021.
Enerji tasarrufu için saat ayarı yapmak ilkelliktir, 1 Kasım 2024.
TikTok ABD’de kapanır mı?
🗞️Haftanın Haberi
Geçtiğimiz hafta Washington D.C.’deki istinaf Mahkemesi, TikTok’un Nisan ayında Kongre’den geçen “Amerikalıları Yabancı Düşmanlarca Kontrol Edilen Uygulamalardan Koruma Yasası"nın (Protecting Americans from Foreign Adversary Controlled Applications Act) yürürlüğe girmesini erteleme talebini reddetti.
Bunun üzerine TikTok’un avukatları, 16 Aralık’ta ABD Yüksek Mahkemesi’ne (Supreme Court) yeni bir başvuruda bulundu. Başvurularında bu yasanın yürürlüğe girmesi halinde Amerika’daki ifade özgürlüğünü kısıtlanacağını belirtip, bu nedenle yasanın uygulanmasının ötelenmesi gerektiğini savundular.
Yüksek Mahkeme, ulusal güvenlik konularında Kongre’den geçen düzenlemelere müdahale etmeyi teamül olarak pek tercih etmiyor. Yine de mahkeme 10 Ocak’ta TikTok’un başvurusuna dair bir oturum düzenlemeyi kabul etti.
Nisan ayında Cumhuriyetçi ve Demorat Parti üyelerinin desteğiyle yasalaşan kanun, TikTok’un ABD’de faaliyetlerine devam edebilmesi için 19 Ocak’a kadar bir ABD’li şirkete satılmasını şart koşuyor.
TikTok’un beklentisi, ek süre kazanarak meseleyi yeni yönetim ile çözmeye çalışmak.
Trump seçim döneminde TikTok’a dair olumlu mesajlar vermiş ve kampanyasında bu platformu etkin bir biçimde kullanmıştı. Aynı zamanda Trump’ı destekleyenler arasında Bytedance hissedarı olan ABD’li iş insanları da bulunuyor.
Hatta TikTok CEO’su Shou Zi Chew, Yüksek Mahkeme’ye başvurunun yapıldığı gün seçilmiş başkan Trump’ı Florida’daki çiftliğinde ziyaret etti.
TikTok tarafından 16 Aralık’ta X’te yapılan bir paylaşıma göre uygulamanın yasaklanması durumunda ABD’deki küçük işletmeler aylık 1 milyar dolar, içerik üreticileri ise 300 milyon dolar gelir kaybına uğrayacak.
Benzer argüman 2020’de Tiktok’u kapatan Hindistan’da da seslendirilmişti. Ancak ulusal güvenlik deyince akan sular duruyor. Hindistan’da Tiktok hala kapalı.
Şimdi gözler 10 Ocak’ta TikTok’un Yüksek Mahkeme’de yapacağı sunumda. Bakalım TikTok’un ABD’deki yasama organı ve hukuk sistemi nezdindeki mücadelesi nasıl sonuçlanacak?
Trump, kripto ve dünya nereye gidiyor?
🎙️ 4x4 Podcast
Bildiğiniz gibi Wand Media Network ile 2023 yılında Global İşler Podcast yayınına başladım. Bugüne kadar tam 33 kayıt yapmışız. Bu podcasta yeni yılda da devam edeceğiz.
Dün yine Wand Media Network işbirliği ile yeni bir podcast yayınına başladık.
4x4 Podcast: Dört Dörtlük Muhabbet’te değerli dostlarım eski basketbolcu ve şimdi yatırımcı Sinan Güler, Türkiye’nin sayılı reklamcıların ve internet ünlüsü Alemşah Öztürk ve küresel stratejist ve girişimci Cenk Sidar ile bir araya geleceğiz.
Tabii, zaman zaman yine sürpriz konuklarımız da olacak.
4x4 Podcast’ın ilk bölümünde de Bitcoin’le başladığımız sohbetimizde ABD’nin SPK’sı SEC’den, Donald Trump’a oradan da Blockchain'den COIN dünyası ve dolandırılıcıklara kadar gitti. Peki, bu bölümde başka neler mi konuştuk?
Bitcoin 100 bin dolar eşiğini geçti? Nasıl geçti? Bundan sonra nereye gidiyor?
United Healthcare CEO Brian Thompson suikastı
Amerika'da sağlık ve sigorta sistemi nasıl işliyor? Ülkede ortalama ömür neden geriliyor?
Donald Trump, Technobro'lar ve dünyada otokrasi
İlk bölüme dair görüşlerinizi merakla bekliyorum 😊
Bu arada podcast yerine Youtube kaydını izlemek isteyenler için de linkimiz hazır!
Her Cuma sabahı e-posta kutunuza gelen Global İşler+ bülteninde teknoloji, toplum, politika kesişiminde dünyada olup bitenlerin Türkiye’ye yansımalarını tartışıyorum. Esas işim olan Ussal Danışmanlık isimli danışmanlık şirketimde, irili ufaklı teknoloji şirketlerine kamu ile ilişkiler konusunda hizmet veriyorum.
Beni ve yaptıklarımı aşağıdaki sosyal medya mecralarından da takip edebilirsiniz.
🐦 Twitter: Türkçe: @ussal / İngilizce: @ussalEN
🔗 Linkedin: @ussal
📝 Medium: Ussal Şahbaz
🎧 Global İşler+ Podcast: Apple, Spotify
🎙️ 4x4 Podcast: Spotify
Günaydın,
2025 yılında 10.000 okuyucuya ulaşmanız dileğiyle.
Selamlar.