2024 tahminlerimin hangileri tuttu? - 2024/41
2024 Tahminleri Değerlendirmesi, Yapay Zekâ ve İK: Giriş Pozisyonlarının Sonu, Doktorlar işsiz kalmamak için ne yapmalı?, Podcast: Türkiye'nin ilk Girişim Sermayedarı
Global İşler+ No.188 — 2024/41
Merhaba! Ben Ussal Şahbaz. Son bir haftada aramıza katılan 67 okurumuza hoşgeldiniz diyoruz! Böylece toplam 9448 okurumuzla her hafta bir araya gelmiş oluyoruz.
Bu hafta önce 2024 yılı için yaptığım tahminleri değerlendiriyorum. 2025 tahminleri haftaya köşe yazımda olacak. Bu bültenin devamında, yapay zekânın insan kaynağı işlerine etkisi, yapay zekâ ile yazı yazmanın püf noktaları ve yapay zekânın doktorlardan daha iyi teşhis koyduğuna dair yeni çalışmalar var. Sonra Türkiye’nin ilk girişim sermayedarı Numan Numan ile podcastim var. En sondaki iki çarpıcı grafiğimizi kaçırmayın!
2024 tahminleri değerlendirmesi, skor: 2/3
🖊 Haftanın dosyası - 1
Her sene olduğu gibi, geçen sene köşemde yaptığım tahminleri ne kadar tutturduğumu değerlendiriyorum. Skor fena değil, 3 tahminimden 2’si tutmuş!
Türkiye, 2024 yılında 2023’e göre daha fazla teknoloji yatırımı alacak. Birçok konuda olduğu gibi Türkiye’deki teknoloji yatırımları da küresel trendlerin bir fonksiyonu. 2023’te performansımız iyi değildi. Seneye Türkiye’de faiz oranları göreli olarak yüksek kalacağı için teknoloji yatırımlarında yabancıların ağırlığı da artacaktır. Bakalım mutlak değer olarak da önemli bir artış görecek miyiz? Bu da bir şekilde Fed’in faiz oranlarına bağlı olacak.
TUTTU. Bu tahminin tutması pek zor değildi ve tuttu. Bu sene 1,25 milyar dolar civarı teknoloji yatırımını yakalamışız. Net sonuçları Startups Watch 16 Ocak’ta açıklayacak. Seneye bu hacmin daha da yükseleceğini düşünüyorum. Ancak 2020’den bu yana pek bir ilerleme yok, bunu gözden kaçırmayalım.
Orta Vadeli Program’da teknoloji alanında 2024’te yasalaşacağı belirtilen dört kanun var. Dijital piyasalar kanunu (4054 Sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanun’da değişiklik), kripto varlık platformlarının düzenlenmesine dair kanun, kişisel verilerin korunması mevzuatında reform ve kuryeler gibi gig ekonomisinin çağın gereklerine göre düzenlenmesine dair mevzuat. Bunlara bir de son haftalarda gündeme gelen dijital telif mevzuatını ekleyebiliriz. Bu 5 ana mevzuattan 3-4’ünün bu sene yasalaşacağını düşünüyorum.
TUTMADI. Aslında yaklaştık: Kripto varlık kanunu ve kişisel verilerin korunması mevzuatında reform ile uluslararası veri transferinin kolaylaştırılması gerçekleşti. Açıkçası ben dijital piyasalar kanunu da geçer diye 3 demiştim. Olmadı.
Teknoloji alanında yapay zekâ ve ChatGPT gibi büyük dil modellerini konuşmaya devam edeceğiz. Ben bunun yanına yeniden kripto varlıklarla ilgili bir heyecan gelebileceğini düşünüyorum. Özellikle Fed faizlerinin düşmesi ve Amerikan yargısındaki FTX ile Binance kararları sonrası piyasaya düzen gelmesi bu ihtimali güçlendiriyor. Yapay zekâ alanındaysa, teknolojik gelişmelerin yanında gündeme diplomatik gelişmeler eklenecek. Brezilya'nın G20 dönem başkanlığında yapay zekâ kritik başlıklardan biri olabilir.
TUTTU. Bitcoin seneye 42 bin dolardan başlamıştı. 100 bin dolar civarında kapayacak. Hem faizlerdeki hareket hem de daha önemlisi Trump rüzgarı kripto varlıklara iyi geldi. Ancak kripto varlıklardaki yükseliş, inovasyona yansımakta gecikiyor. Yapay zekâda da dediği gibi diplomatik gelişmeler arttı. Ancak uluslarası diyalog G20 yerine G7 + Kore + Singapur + Avustralya gibi daha dar bir çerçevede yürüyor. Tahmin edebileceğiniz gibi biz bu masada yokuz.
Yapay zekâ ve iş gücü: Üretim, eşitsizlik ve kaybolan roller
🖊 Haftanın dosyası - 2
Bu hafta, Ekonomi Gazetesi’nin Nasıl Bir İK? köşesi için Ayşe Nazmiye Uça’nın sorularını yanıtladım. Röportajdan öne çıkan başlıklar şöyledi:
Yapay zekâ, bilgi üretimini kolaylaştırıyor ve bu süreçten yararlananların daha büyük bir ekonomik fayda elde etmesini sağlıyor. Eşitsizlikler büyüyor.
Yapay zekâ, şirketlerden giriş pozisyonlarına olan talebi azaltacak. Daha az sayıda yönetici çalışacak. Peki bu yöneticiler nasıl yetiştirilecek?
Eğer yapay zekânın gelir eşitsizliği, iş gücü piyasaları ve yeni insan kaynakları politikaları üzerindeki etkileri hakkındaki düşüncelerimi merak ediyorsanız Ekonomi Gazetesi’ndeki mülakatımı okumalısınız!
Doktorlar işsiz kalmamak için ne yapmalı?
🤔 Fikri Takip
Başrolünü Hugh Laurie’nin oynadığı ve tam sekiz sezon çekilen Dr. House adlı diziyi izlediyseniz, dizinin ana karakterinin oldukça karmaşık vakalarla uğraşan biraz üşütük bir doktor olduğunu biliyorsunuzdur.
Aynı zamanda teşhis koymaya çalıştığı bu vakaları düşünürken bir “aydınlama” yaşadığı anların da dizinin dönüm noktası olduğunu da hatırlayacaksınızdır.
Teşhis koyma işi, özellike karmaşık vakalarda uzun süren ve farklı alternatifleri düşünebilmeyi gerektiren bir tür beceri O nedenle de doktorun ne tür bir eğitimden geçtiği kadar nasıl bir tecrübeye de sahip olduğu önemli.
Bu açıdan BDM’ler sahip oldukları veriyle orantılı olarak önemli avantajlara sahip.
Doktorların farklı vakaları yapay zekâ ile değerlendirip/tartışıp farklı alternatifleri değerlendirebilecekleri önemli de bir imkân sağlıyor.
Eylül ayında kullanıma sunulan GPT o1-preview modeli ise aynı Dr. House gibi acele etmeyen ve sorulan soruları üzerinde bir süre düşündükten sonra listeleyen bir model. Bu açıdan enformasyon teknolojileri, matematik, mühendislik ve sağlık gibi analitik düşünmeyi gerektiren alanlarda GPT-4’e göre daha rahat kullanılabilecek bir model.
Harvard’da bu ay yayımlanan bir çalışma, GPT o1-preview modelini test ederek, büyük dil modellerinin teşhis konusunda ne kadar başarılı olduğunu anlamaya çalışmış. Sonuçlar oldukça ilgi çekici:
Ayırıcı tanı, olgu temelli akıl yürütme ve karar verme konularında hem daha önceki BDM’lerden hem de insanlardan daha başarılı bir performans sergiliyor.
Tabii ki, yapay zekâ doktorların yerini almayacak. Fakat doktorların işini kolaylaştırıp, alınan hizmetin kalitesini artıracağı ortada.
Öte yandan doktorların değeri doğru teşhis koymaktan çok, hastayı sağlıklı yaşama yöneltmek, kontrole gelmeye / tedavisini sürdürmeye ikna edebilmek gibi şu an tıp fakültelerinde pek öğretilmeyen becerilerden gelecek.
Doktorları yapay zekâdan farklılaştıran, hastanın güvenini kazanabilmek ve doğru hastalarla doğru iletişimi kurabilmeleri olacak.
Bu da tabii 5 dakikalık randevuyla olacak iş değil!
Yapay zekâ ile yazmak: Kolaylık mı, etik ikilem mi?
❓Haftanın ikilemi
Bu ay, Harvard Business Review’da Alexandra Samuel imzasıyla yayımlanan bir makale, iş dünyasında üretici yapay zekânın (generative AI) kullanımının avantajlarını ve beraberinde getirdiği etik ikilemleri ele almış. Yazıyı özellikle içindeki somut öneriler için okumanızı öneririm. Biz felsefi konulara bakalım:
Artık üretici yapay zekâ, e-postalardan raporlara, sunumlardan içerik üretimine kadar pek çok alanda verimliliği artırarak ciddi bir zaman tasarrufu sağlıyor. Ancak, yapay zekâ teknolojisi, yazılı iletişimin en temel değerleri olan otantiklik ve dürüstlüğü ne kadar koruyabiliyor?
Bir yöneticinin yapay zekâ ile hazırlanmış teşekkür mesajı, ne kadar etkili olabilir? Karşı tarafta mekanik ve samimiyetsiz bir his uyandırma riski taşımaz mı?
Bununla birlikte, özgünlüğümüz de tehdit altında olabilir. Anlatım dilimiz, farkında olmadan “üretici yapay zekânın klişelerine” mi dönüşecek?
Bir başka konu ise gözetimsiz yapay zekâ kullanımının intihal (plagiarism) tartışmalarını da beraberinde getirmesi. (Yapay zekânın dedeleri John Hopfield ve Geoffrey Hinton bile bugünlerde intihal meselesi ile gündemde🤭).
İçeriğin kimin kaleminden çıktığı belirsizleştiğinde, iş dünyasında “Bu sizin mi, yoksa yapay zekânın mı fikri?”sorusu yalnızca bir teknik detay değil, büyük bir etik tartışmaya dönüşebilir.
Türkiye'nin ilk girişim sermayedarı Numan Numan
🎤 Global İşler Podcast
Global İşler Podcast’ta 2024 yılının son konuğu, Türkiye’nin ilk girişim sermayedarı ve 212’nin kurucu ortağı Numan Numan. Kariyerine 1994’te Tokyo’daki Credit Suisse’de başladı ve 1996’dan sonra New York’ta Goldman Sachs’ta devam etti.
Numan Numan, 2011’de İstanbul’da Türkiye’nin ilk girişim sermayesi olarak kurulan 212 ile Türkiye’de yeni bir maceraya atıldı. 2024 yılı itibariyle 150 milyon avro varlık seviyesine ulaşan 212, 2024 yılında 16 işlemde 13 farklı şirkete 11,2 milyon dolar yatırım yaptı.
Biz de bu hafta Türkiye’nin ilk sermayedarı ile şu konuları konuştuk:
Türkiye'de girişim sermayesi işi nasıl yapılıyor?
212'nin Insider ve iyzico gibi işlerden para kazanmasının sırrı ne?
Numan'ın İzmir-Tokyo-New York-İstanbul arasındaki 30 yıllık kariyer yolculuğu
Bu arada, Wand Media Network işbirliği ile bu ay yayına başladığımız yeni podcast programı 4x4 Muhabbet’in ikinci bölümü de bu hafta hazır. Bu haftaki sohbetimizin başlığı ise “İstanbul'da Geçinmek Mümkün mü?”.
Bitirirken…
Geçen hafta söz verdiğim üzere bu sayımızda 2024 yılında okuduğum kitapların listesinin devamını ve aynı zamanda bazı süreli yayınları ekleyeceğimi söylemiştim. Ne yazık ki, bu sözümü bir sonraki sayımızda tutabileceğim.
Bu arada, önümüzdeki hafta bültenimizde yeni yıl nedeniyle bir hafta ara vereceğiz ve 10 Ocak’ta yeni sayımızla beraber olacağız. Ama Ekonomi Gazetesi’nde köşe yazım olacak.
Ayrıca 2025’e girerken iki grafiğin aklınızda kalmasını diliyorum. Bu grafiklerden ilki dünyada güneş paneli kurulumunu, ikincisi yeni çıkan yapay zekâ modellerinin başarısının “Yapay Genel Zekâ”ya (artificial general intelligence - AGI) yakınlığını gösteriyor.
2024 yılında ikisinde de roket hızıyla artışa tanık olduk.
İklim teknolojileri ve yapay zekâ, 2025’te de bültenimizin odağı olmaya devam edecek. Bu vesile ile tüm okurlarımızın yeni yılını tebrik ederim!
Her Cuma sabahı e-posta kutunuza gelen Global İşler+ bülteninde teknoloji, toplum, politika kesişiminde dünyada olup bitenlerin Türkiye’ye yansımalarını tartışıyorum. Esas işim olan Ussal Danışmanlık isimli danışmanlık şirketimde, irili ufaklı teknoloji şirketlerine kamu ile ilişkiler konusunda hizmet veriyorum.
Beni ve yaptıklarımı aşağıdaki sosyal medya mecralarından da takip edebilirsiniz.
🐦 Twitter: Türkçe: @ussal / İngilizce: @ussalEN
🔗 Linkedin: @ussal
📝 Medium: Ussal Şahbaz
🎧 Global İşler+ Podcast: Apple, Spotify
🎙️ 4x4 Podcast: Spotify